جلد 32، شماره 1 - ( 1-1404 )
جلد 32 شماره 1 صفحات 18-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Moudi B, Karbalaie-Harofteh M, Moudi M. A Review of Stem Cell-based Therapies for Human Liver Diseases. RJMS 2025; 32 (1) :1-18
URL: http://rjms.iums.ac.ir/article-1-7918-fa.html
URL: http://rjms.iums.ac.ir/article-1-7918-fa.html
مودی بیتا، کربلایی هرفته مژده، مودی مهرنوش. مروری بر درمان های مبتنی بر سلولهای بنیادی برای بیماری های کبدی انسان. مجله علوم پزشکی رازی. 1404; 32 (1) :1-18
تحقیقات بیماری‌های عفونی و گرمسیری، پژوهشکده علوم سلولی و مولکولی در بیماری‌های عفونی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان، ایران، و گروه بافت‌شناسی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان، ایران ، bita.moudi@yahoo.com
چکیده: (1117 مشاهده)
بیماری‌های کبدی مانند نارسایی حاد کبد، سیروز، بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)، هپاتیت خودایمنی و کارسینوم هپاتوسلولار (HCC) بار سلامت جهانی قابل توجهی ایجاد می‌کنند. پیوند کبد به‌عنوان تنها درمان قطعی برای بیماری‌های کبدی انتهایی با محدودیت‌هایی نظیر کمبود اندام و نیاز به سرکوب ایمنی مواجه است. این امر منجر به جستجو برای درمان‌های باززایی، به‌ویژه استفاده از سلولهای بنیادی مزانشیمی (MSCs)، شده است. MSCs به دلیل خودنوسازی، تمایز چندگانه و خواص ایمونومدولاتوری، گزینه‌ای امیدوارکننده هستند. این سلول‌ها از مغز استخوان، بافت چربی و بند ناف جدا می‌شوند و به دلیل ایمونوژنیسیته پایین، پیوند آلوژنیک را تسهیل می‌کنند.
مکانیسم درمانی MSCs چندوجهی است و بیشتر از طریق پیام‌رسانی پاراکرین و تنظیم ایمنی عمل می‌کند تا تمایز مستقیم به هپاتوسیت‌ها. MSCs پاسخ‌های التهابی را تعدیل کرده، ماکروفاژهای M1 را به M2 ضدالتهابی تبدیل می‌کنند، تکثیر لنفوسیت‌های T و B را مهار می‌کنند و گسترش سلولهای T تنظیمی را تقویت می‌کنند که التهاب مزمن و فیبروز را کاهش می‌دهد. همچنین، MSCs با ترشح فاکتورهایی مانند HGF و IL-10 و افزایش متالوپروتئینازهای ماتریکس، فیبروز کبدی را مهار می‌کنند و مسیر TGF-β1/Smad را سرکوب می‌کنند.
مطالعات پیش‌بالینی نشان‌دهنده اثربخشی MSCs در مدل‌های نارسایی حاد کبدی، سیروز و NAFLD است. در نارسایی حاد، UC-MSCs بیومارکرهای آسیب را کاهش داده و بقا را افزایش می‌دهند. در فیبروز مزمن، BM-MSCs رسوب کلاژن را معکوس می‌کنند. در NAFLD، MSCs متابولیسم لیپید و التهاب را بهبود می‌بخشند. با این حال، در HCC، اثرات MSCs دوگانه است؛ برخی مطالعات اثرات ضدتوموری و برخی دیگر تحریک رگزایی را گزارش کرده‌اند.
کارآزمایی‌های بالینی فاز I/II ایمنی و امکان‌سنجی پیوند MSC را تأیید کرده‌اند. در سیروز و نارسایی حاد-مزمن مرتبط با HBV، بهبود عملکرد کبد و کیفیت زندگی مشاهده شده است. با این حال، فواید بلندمدت نیاز به کارآزمایی‌های فاز III بزرگ‌تر دارد. چالش‌هایی مانند استانداردسازی منبع سلول، دوز و فرکانس تزریق باقی است. در آینده، اگزوزوم‌های MSC ممکن است به‌عنوان درمانی بدون سلول مورد توجه قرار گیرند. این رویکرد ایمن و باززایی، با پتانسیل تعدیل ایمنی و ضدفیبروتیک، نویدبخش درمان بیماری‌های کبدی است.
مکانیسم درمانی MSCs چندوجهی است و بیشتر از طریق پیام‌رسانی پاراکرین و تنظیم ایمنی عمل می‌کند تا تمایز مستقیم به هپاتوسیت‌ها. MSCs پاسخ‌های التهابی را تعدیل کرده، ماکروفاژهای M1 را به M2 ضدالتهابی تبدیل می‌کنند، تکثیر لنفوسیت‌های T و B را مهار می‌کنند و گسترش سلولهای T تنظیمی را تقویت می‌کنند که التهاب مزمن و فیبروز را کاهش می‌دهد. همچنین، MSCs با ترشح فاکتورهایی مانند HGF و IL-10 و افزایش متالوپروتئینازهای ماتریکس، فیبروز کبدی را مهار می‌کنند و مسیر TGF-β1/Smad را سرکوب می‌کنند.
مطالعات پیش‌بالینی نشان‌دهنده اثربخشی MSCs در مدل‌های نارسایی حاد کبدی، سیروز و NAFLD است. در نارسایی حاد، UC-MSCs بیومارکرهای آسیب را کاهش داده و بقا را افزایش می‌دهند. در فیبروز مزمن، BM-MSCs رسوب کلاژن را معکوس می‌کنند. در NAFLD، MSCs متابولیسم لیپید و التهاب را بهبود می‌بخشند. با این حال، در HCC، اثرات MSCs دوگانه است؛ برخی مطالعات اثرات ضدتوموری و برخی دیگر تحریک رگزایی را گزارش کرده‌اند.
کارآزمایی‌های بالینی فاز I/II ایمنی و امکان‌سنجی پیوند MSC را تأیید کرده‌اند. در سیروز و نارسایی حاد-مزمن مرتبط با HBV، بهبود عملکرد کبد و کیفیت زندگی مشاهده شده است. با این حال، فواید بلندمدت نیاز به کارآزمایی‌های فاز III بزرگ‌تر دارد. چالش‌هایی مانند استانداردسازی منبع سلول، دوز و فرکانس تزریق باقی است. در آینده، اگزوزوم‌های MSC ممکن است به‌عنوان درمانی بدون سلول مورد توجه قرار گیرند. این رویکرد ایمن و باززایی، با پتانسیل تعدیل ایمنی و ضدفیبروتیک، نویدبخش درمان بیماری‌های کبدی است.
نوع مطالعه: مروري |
موضوع مقاله:
بیولوژی (زیست شناسی)
ارسال پیام به نویسنده مسئول
