مجله علوم پزشکی رازی

    زمینه و هدف: اثرات بیولوژیک ترکیبات اکسید کننده قوی در بدن انسان، تحت کنترل عوامل آنتی‌اکسیدان است. اختلال در عمل اندام‌ها ممکن است نتیجه واکنش‌هایی میان رادیکال‌های آزاد با غشاء سلولها باشد. معلوم شده است که هدف اصلی رادیکال‌های اکسیژن، لیپیدهای غشاء سلولها می‌باشد. برخی گزارش‌ها نقش پراکسیدها را در پیشرفت آترواسکلروز نشان می‌دهند. بافتهای بدن انسان(مانند اریتروسیت‌ها) حاوی آنتی‌اکسیدان‌های مهمی مانند گلوتاتیون پراکسیداز و گلوتاتیون می‌باشند، از این رو اریتروسیت‌های طبیعی نسبت به صدمات اکسیداتیو مقاومند. برخی مطالعات متضاد، اثر ورزش را بر بهبود وضعیت آنتی‌اکسیدان‌ها و ممانعت از صدمات اکسیداتیو نشان داده‌اند. هدف از مطالعه حاضر، بررسی آسیب‌پذیری اریتروسیت‌ها و ارزیابی آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند گلوتاتیون پراکسیداز و گلوتاتیون در مردان ورزشکار و مقایسه این متغیرها با افراد غیر ورزشکار بوده است. روش بررسی: در این مطالعه که از نوع مقطعی بود، 121 مرد(80 نفر ورزشکار و 41 نفر غیر ورزشکار) مورد مطالعه قرار گرفتند. برای ارزیابی آسیب‌پذیری اریتروسیت‌ها، پس از قرار گرفتن اریتروسیت‌ها در معرض پراکسید هیدروژن(H2O2=Hydrogen peroxide)، مالون دی آلدئید(MDA=Malondialdehyde) اندازه‌گیری شد. مقدار گلوتاتیون با استفاده از DTNB[5,5'-Dithio-bis(2-nitrobenzoic acid)] تعیین گردید. فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز و کراتین فسفوکیناز(CPK=Creatine phosphokinase) با روش آنزیمی مورد ارزیابی قرار گرفت. آنتی‌اکسیدان تام پلاسما نیز، با روش FRAP(Ferric reducing ability of plasma) برآورد گردید و از آزمون‌های Student T Test و Chi-square جهت مقایسه متغیرهای کمی و کیفی استفاده شد. یافته‌ها: فعالیت کراتین فسفوکیناز در ورزشکاران به طور معنی‌داری بالاتر از افراد غیرورزشکار بود. اریتروسیت‌های جدا شده از خون افراد غیر ورزشکار، آسیب‌پذیرتر از ورزشکاران بود، زیرا مالون دی‌آلدئید حاصل از انکوبه نمودن اریتروسیت‌های آنها با پراکسید هیدروژن در ورزشکاران(با مهار کننده کاتالاز: 90/132±23/625 نانومول در هر گرم هموگلوبین و بدون مهار کننده کاتالاز: 05/125±74/521 نانومول در هر گرم هموگلوبین) به طور چشمگیری کمتر از مالون دی‌آلدئید حاصل از غیر ورزشکاران بود(به ترتیب 02/0P< و 01/0P<). میزان آنتی‌اکسیدان تام پلاسما، فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز و مقدار گلوتاتیون سلولها تفاوت معنی‌دار نشان نداد. نتیجه‌گیری: اگر چه توان آنتی‌اکسیدانی در ورزشکاران متفاوت نبود، اما به نظر می‌رسد که لیپیدهای غشاء اریتروسیت‌ها در آنها، آسیب‌پذیری کمتری نسبت به افراد غیر ورزشکار دارد.