مجله علوم پزشکی رازی

عصاره دانه گیاه اسفند ( Peganum harmala L. ) از جمله اجزای تشکیل دهنده یکی از فرآورده‌های گیاهی بومی بکار رفته جهت درمان سرطان در ایران است. آلکالوئیدهای بتا ـ کاربولینی نظیر هارمین و هارمالین قسمت اعظم ترکیبات فعال موجود در اسفند را تشکیل می‌دهند. در پژوهش حاضر از روش تغییر یافته آزمون رنگ‌سنجی MTT (3- ( 4و 5 – دی‌متیل تیازول 2-ایل ) - 2، 5-دی‌فنیل تترازولیوم برماید) جهت تعیین سمیت سلولی عصاره دانه‌های اسفند و آلکالوئیدهای بتا ـ کاربولینی آن روی سه رده سلولی HFFF-P16 ، Hela و KB استفاده شد. در این روش ملح تترازولیوم MTT که زرد رنگ است توسط آنزیمهای دهیدروژناز موجود در میتوکندری سلولهای فعال به ترکیب غیرمحلول و ارغوانی رنگ فورمازان تبدیل می‌شود. جذب این ترکیب پس از حل شدن در DMSO در 570 نانومتر قابل اندازه‌گیری است. میزان سمیت سلولی در بین ترکیبات مورد مطالعه با توالی هارمین < هارمن < هارمالین < عصاره کاهش نشان می‌دهد. تعیین مقدار آلکالوئیدهای بتا ـ کاربولینی در عصاره با استفاده از روش HPTLC و مقایسه آن با نتایج حاصل از آزمون سمیت سلولی نشان داد که فعالیت بیولوژیک عصاره ارتباط مستقیمی با میزان آلکالوئیدهای بتا ـ کاربولینی موجو در آن (بویژه مقدار هارمین) دارد.