مجله علوم پزشکی رازی

هپارین یک ماده ضد انعقادی است که در اعمال جراحی عروق، جهت پیشگیری از ترومبوز حین عمل استفاده می‌شود و پس از مدتی توسط پروتامین که یک داروی ضدهپارین است خنثی می‌شود. تزریق پروتامین می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد که این عوارض شامل کلاپس قلبی ـ عروقی، واکنش آنافیلاکسی، افت فشار خون، برادیکاردی و برونکواسپاسم هستند. همچنین دوز بالای آن منجر به تشدید اثر ضدانعقادی شده و باعث خونریزی می‌گردد. این تحقیق یک مطالعه آینده‌نگر است که طی آن 50 بیمار که تحت اعمال جراحی عروق مانند آنوریسم، بای‌پس‌های آئورت، تروما و گرافت عروقی قرار گرفته بودند، بررسی شدند. با استفاده از یک تست ساده و دقیق به نام( Act ) Activated clotting Time وضعیت انعقادی بیماران قبل از تزریق هپارین به عنوان پایه ( ACT₁ ) و قبل از تزریق پروتامین (₂ ACT ) بررسی شد. در این بررسی مقدار هپارین تزریق شده در تمام نمونه‌ها 5000 واحد بوده است. در بررسی آماری و مقایسه مقادیر ACT₁ و ₂ ACT ، اختلاف آنها معنی‌دار بود اما از طرفی در درصد قابل توجهی از افراد (44 % )₂ ACT در زمان تزریق پروتامین اگر چه به حد پایه برنگشته بود اما در حدی بود که قابل قبول محسوب می‌گردید. در بررسی متغیرها، مقدار ₂ ACT با فاصله زمانی بین تزریق هپارین و پروتامین، رابطه معنی‌دار داشت بدین ترتیب که هر چه زمان بیشتری از تزریق هپارین می‌گذشت، ₂ ACT به ACT₁ نزدیکتر می‌شد. در بررسی متغیرهای سن و وزن، ₂ ACT با سن و وزن ارتباط معنی‌داری نداشت. با توجه به نتایج فوق می‌توان چنین پیشنهاد کرد که چون در درصد قابل توجهی از افراد ₂ ACT در محدوده قابل قبول بوده است، در تمام بیماران قبل از تزریق پروتامین ACT اندازه‌گیری گردد و در صورت قرارگرفتن ACT در محدوده قابل قبول، بیماران از نظر وجود خونریزی تحت نظر گرفته شوند و در صورت وجود شواهدی به نفع خونریزی، پروتامین تزریق گردد. بنابراین ممکن است نیازی به تزریق پروتامین نباشد، یا لااقل با دوز کمتری استفاده شود به عبارت دیگر مقدار هپارینی که در ابتدا داده می‌شود، معیار تزریق پروتامین نباشد و به این وسیله از بروز عوارض خطرناک این دارو پیشگیری گردد.