جلد 29، شماره 2 - ( 2-1401 )
جلد 29 شماره 2 صفحات 14-10 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 000
Ethics code: 000
Clinical trials code: 000
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Malek H, Hedayati R, Rahimizadeh S. Use of 99m Tc DMSA Scintigraphy in Assessment of Renal Complications of COVID-19. RJMS 2022; 29 (2) :10-14
URL: http://rjms.iums.ac.ir/article-1-7396-fa.html
URL: http://rjms.iums.ac.ir/article-1-7396-fa.html
ملک هادی، هدایتی راحله، رحیمی زاده سینا. نقش اسکن دی مرکاپتو سوکسینیک اسید در تعیین عوارض دیررس کلیوی ناشی از ابتلا به بیماری کووید19. مجله علوم پزشکی رازی. 1401; 29 (2) :10-14
بیمارستان رسول اکرم (ص)، گروه پزشکی هسته‌ای، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران ، dochedayati@gmail.com
چکیده: (1651 مشاهده)
زمینه و هدف: بیماری کرونا ویروسCOVID-19)) که ناشی از عفونت با ویروس کرونا از نوع SARS-COV2 می‌باشد عمدتاً موجب درگیری راه‌های هوایی و سیستم ایمنی می‌شود اما می‌تواند سایر ارگان‌ها مانند کلیه، سیستم قلبی عروقی، ریه و سیستم عصبی را نیز درگیر کرده و موجب افزایش مرگ و میر گردد (1، 2). مطالعات مختلف نشان دهنده افزایش تعداد بیمارانی است که عوارض طولانی مدت ناشی ازCOVID-19 را دارند. اینها بیمارانی هستند که علائم مزمن بیماری را هفته‌ها یا حتی ماه‌ها پس از شروع بیماری از خود نشان می‌دهند. گزارش ها حاکی از آن است که 66% - 87% از بیماران COVID-19 حداقل یک علامت ادامه دار و مزمن ناشی از بیماری را از خود نشان می دهند که شایع ترین آنها عبارتند از: خستگی، سرفه، اختلال بویایی، سردرد، درد استخوانی و درد قفسه سینه. این علامت‌ها در همه شدت‌هایCOVID-19 و در بیماران بستری و سرپایی دیده می‌شود (3).
دپارتمان‌های تصویر برداری در سراسر دنیادر جستجوی راه‌های مختلف برای کمک به کنترل عوارض دراز مدت COVID-19 هستند (4). یکی از عوارض مهم با مرگ و میر بالا عوارض کلیوی است مطالعات نشان داده است که 5% تا 23% بیمارانCOVID-19 علائم آسیب حاد کلیه را دارند که شامل وجود پروتئین در ادرار، افزایش اوره و کراتینین خون، هماچوری و آسیب‌های هیستوپاتولوژیک است (5). تهاجم ارگان‌های مختلف در کووید 19 ناشی از انتشار وسیع گیرنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین 2 (ACE2) در این اندام‌ها است، کلیه بالاترین میزان گیرنده‌های ACE2 در بدن را دارا می‌باشد، سلول‌های مزانژیال، پدوسیت‌ها، اپیتلیوم جداری کپسول بومن و مجاری جمع‌کننده بیشترین میزان از گیرنده‌هایACE2 را نمایش می‌دهند. مکانیزم‌های مختلف برای تظاهرات کلیوی کووید 19 پیشنهاد شده‌اند که شامل تهاجم مستقیم ویروس به کلیه و همینطور اختلال در سیستم رنین آنژیوتانسین آلدوسترون است (6). این ویروس به گیرنده‌های ACE2 می‌چسبد و باعث التهاب سیستمیک و اختلال در سیستم ایمنی اندام های مختلف می شود (7،8 ). این تهاجم و همچنین استفاده از داروهای نفروتوکسیک و ایسکمی و هایپوکسی ناشی از بیماری منجر به عوارض کلیوی کووید 19 می شود که شامل آسیب حاد کلیوی و همچنین پیشرفت آسیب کلیه در بیماران دچار بیماری مزمن کلیوی (Chronic Kidney Disease) می‌باشد (9).
در حقیقت تعداد زیادی از بیماران پس از آسیب حاد کلیه ناشی از کووید 19 عوارض کلیوی دراز مدت را در پیگیری (Follow up) از خود نشان می‌دهند (5). مطالعات اخیر نشان می‌دهد که ایجاد آسیب حاد کلیه در این بیماران باعث پروگنوز ضعیف بیماری می‌شود، آسیب کلیوی باعث افزایش موربیدیتی و مورتالیتی می‌شود، بنابرین بیمارانی که مشکلات کلیوی دارند باید به صورت دقیق‌تر پیگیری شوند تا در صورت هرگونه کاهش در عملکرد کلیه مورد درمان قرار گیرند (10). پروتئینوری فاکتور خطر مستقل برای افزایش دوره بستری و پذیرش در ICU در بیماران کووید 19 می‌باشد (11). پزشکی هسته‌ای به عنوان یک تصویر برداری عملکردی، آناتومیکال و مولکولی می‌تواند در تشخیص عوارض مزمن کلیوی، پیگیری بیماران و پاسخ به درمان مفید باشد (4).
هدف از این مقاله معرفی اسکن کلیوی99m Tc DMSA به عنوان یک تصویر برداری پزشکی هسته‌ای است که ثابت شده که برای ارزیابی شروع، پیشرفت و درمان اختلالات عملکردی کورتکس کلیه در بیماران کووید 19 یک روش حساس و دقیق است (12).
اسکنDMSA یک اسکن رادیونوکلئید با استفاده از دیمرکاپتو سوکسینیک اسید است که در ارزیابی شکل کلیه و عملکرد کورتکس به کار می‌رود. رادیواکتیویته تکنسیم باDMSA ترکیب می‌شود و به بیمار تزریق می‌شود، سپس تصویر برداری بیمار با استفاده ازدوربین گاما 2 الی 3 ساعت بعد انجام می‌شود (13). زمان تصویر برداری برای هر نما 5 الی 10 دقیقه است که بر اساس شمارگان رادیوداروی جمع آوری شده می‌باشد. اصولا نما‌های خلفی و مایل خلفی بهترین نما‌ها برای تفسیر اسکن می‌باشند. بیمار باید قبل و بعد از تصویر برداری مایعات فراوان بنوشد و ناشتایی برای این اسکن لازم نیست (14). اسکنDMSA یک روش ایمن، در دسترس و با اشعه کم می‌باشدکه اطلاعات دقیق راجع به مورفولوژی و عملکرد کورتکس کلیه به ما می‌دهد این روش همچنین می‌تواند برای اندازه‌گیری فانکشن نسبی دو کلیه به کار رود . همچنین اختلالات آناتومیک که باعث آسیب عملکرد عروقی کلیه و یا مجاری ادرار می‌شوند نیز با این روش قابل تشخیص می‌باشند (13).
آسترمن و همکاران نشان دادندکه نارسایی حاد کلیوی در بیماران کووید 19 با افزایش ریسک مرگ و میر همراه است ولی مشخص نشده که اثرات طولانی مدت این آسیب حاد در عملکرد کلیوی و خطر دیالیز مزمن و میزان مرگ و میر چقدر است (6).
گانسوورت و همکاران خاطر نشان کردند که بیماران مزمن کلیوی و کسانی که دیالیز می شوند یا پیوند کلیه انجام داده اند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای مرگ ومیر ناشی از این بیماری باشند و نشان دادند که می‌بایست از روش‌های دیگر برای بررسی دوره بیماری در این افراد استفاده گردد (9).
همیلتون و همکاران پس از مطالعه گسترده در جمعیت زیادی از مبتلایان به کووید در انگلستان نشان دادند که نارسایی حاد کلیه که در اثر کووید ایجاد شود صرف نظر از شدت آن می‌تواند با عوارض و مرگ و میر بیشتری در بیماران همراه باشد و بنابراین نیاز به مطالعات تصویر برداری بیشتر برای بررسی درمان‌های مختلف و بررسی دوره بیماری است (10).
اسکن DMSA می تواند هم در فاز حاد و هم در فاز مزمن اختلال عملکرد کورتکس را نشان دهد، این اسکن همچنین می‌تواند اختلالات کانونی پارانشیم کلیه و سکل‌های کلیوی 6 ماه پس از عفونت حاد، تشخیص افتراقی اسکار از اختلالات کورتکس قابل برگشت کلیه داپلکس، کلیه کوچک، بافت دیسپلاستیک و کلیه نعل اسبی به کار رود (13).
تعداد، اندازه و محل آسیب‌های کورتکس نیز با این اسکن قابل نمایش است (4). برای تشخیص سکل‌های کلیویمی بایست اسکنDMSA حداقل 6 ماه پس از عفونت حاد انجام شود (15).
نتیجه‌گیری: مرور مقالات درحال حاضر نشان می‌دهد که اسکن کورتیکال کلیوی99m Tc DMSA می‌تواند درفازحاد کووید 19 برای تشخیص به موقع اختلال عملکرد کورتکس کلیه، تشخیص پیلو نفریت حاد، ارزیابی فانکشن نسبی دوکلیه و سایز آنها به کار رود. در فاز مزمن کووید 19 این اسکن برای تشخیص اسکار کلیوی، ارزیابی کنترل پیشرفت آسیب کلیوی، و ارزیابی پاسخ به درمان به مفید است. هرچند با توجه به اهمیت مطلب نیازمند مطالعات بیشتری در این زمینه می‌باشیم.
دپارتمان‌های تصویر برداری در سراسر دنیادر جستجوی راه‌های مختلف برای کمک به کنترل عوارض دراز مدت COVID-19 هستند (4). یکی از عوارض مهم با مرگ و میر بالا عوارض کلیوی است مطالعات نشان داده است که 5% تا 23% بیمارانCOVID-19 علائم آسیب حاد کلیه را دارند که شامل وجود پروتئین در ادرار، افزایش اوره و کراتینین خون، هماچوری و آسیب‌های هیستوپاتولوژیک است (5). تهاجم ارگان‌های مختلف در کووید 19 ناشی از انتشار وسیع گیرنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین 2 (ACE2) در این اندام‌ها است، کلیه بالاترین میزان گیرنده‌های ACE2 در بدن را دارا می‌باشد، سلول‌های مزانژیال، پدوسیت‌ها، اپیتلیوم جداری کپسول بومن و مجاری جمع‌کننده بیشترین میزان از گیرنده‌هایACE2 را نمایش می‌دهند. مکانیزم‌های مختلف برای تظاهرات کلیوی کووید 19 پیشنهاد شده‌اند که شامل تهاجم مستقیم ویروس به کلیه و همینطور اختلال در سیستم رنین آنژیوتانسین آلدوسترون است (6). این ویروس به گیرنده‌های ACE2 می‌چسبد و باعث التهاب سیستمیک و اختلال در سیستم ایمنی اندام های مختلف می شود (7،8 ). این تهاجم و همچنین استفاده از داروهای نفروتوکسیک و ایسکمی و هایپوکسی ناشی از بیماری منجر به عوارض کلیوی کووید 19 می شود که شامل آسیب حاد کلیوی و همچنین پیشرفت آسیب کلیه در بیماران دچار بیماری مزمن کلیوی (Chronic Kidney Disease) می‌باشد (9).
در حقیقت تعداد زیادی از بیماران پس از آسیب حاد کلیه ناشی از کووید 19 عوارض کلیوی دراز مدت را در پیگیری (Follow up) از خود نشان می‌دهند (5). مطالعات اخیر نشان می‌دهد که ایجاد آسیب حاد کلیه در این بیماران باعث پروگنوز ضعیف بیماری می‌شود، آسیب کلیوی باعث افزایش موربیدیتی و مورتالیتی می‌شود، بنابرین بیمارانی که مشکلات کلیوی دارند باید به صورت دقیق‌تر پیگیری شوند تا در صورت هرگونه کاهش در عملکرد کلیه مورد درمان قرار گیرند (10). پروتئینوری فاکتور خطر مستقل برای افزایش دوره بستری و پذیرش در ICU در بیماران کووید 19 می‌باشد (11). پزشکی هسته‌ای به عنوان یک تصویر برداری عملکردی، آناتومیکال و مولکولی می‌تواند در تشخیص عوارض مزمن کلیوی، پیگیری بیماران و پاسخ به درمان مفید باشد (4).
هدف از این مقاله معرفی اسکن کلیوی99m Tc DMSA به عنوان یک تصویر برداری پزشکی هسته‌ای است که ثابت شده که برای ارزیابی شروع، پیشرفت و درمان اختلالات عملکردی کورتکس کلیه در بیماران کووید 19 یک روش حساس و دقیق است (12).
اسکنDMSA یک اسکن رادیونوکلئید با استفاده از دیمرکاپتو سوکسینیک اسید است که در ارزیابی شکل کلیه و عملکرد کورتکس به کار می‌رود. رادیواکتیویته تکنسیم باDMSA ترکیب می‌شود و به بیمار تزریق می‌شود، سپس تصویر برداری بیمار با استفاده ازدوربین گاما 2 الی 3 ساعت بعد انجام می‌شود (13). زمان تصویر برداری برای هر نما 5 الی 10 دقیقه است که بر اساس شمارگان رادیوداروی جمع آوری شده می‌باشد. اصولا نما‌های خلفی و مایل خلفی بهترین نما‌ها برای تفسیر اسکن می‌باشند. بیمار باید قبل و بعد از تصویر برداری مایعات فراوان بنوشد و ناشتایی برای این اسکن لازم نیست (14). اسکنDMSA یک روش ایمن، در دسترس و با اشعه کم می‌باشدکه اطلاعات دقیق راجع به مورفولوژی و عملکرد کورتکس کلیه به ما می‌دهد این روش همچنین می‌تواند برای اندازه‌گیری فانکشن نسبی دو کلیه به کار رود . همچنین اختلالات آناتومیک که باعث آسیب عملکرد عروقی کلیه و یا مجاری ادرار می‌شوند نیز با این روش قابل تشخیص می‌باشند (13).
آسترمن و همکاران نشان دادندکه نارسایی حاد کلیوی در بیماران کووید 19 با افزایش ریسک مرگ و میر همراه است ولی مشخص نشده که اثرات طولانی مدت این آسیب حاد در عملکرد کلیوی و خطر دیالیز مزمن و میزان مرگ و میر چقدر است (6).
گانسوورت و همکاران خاطر نشان کردند که بیماران مزمن کلیوی و کسانی که دیالیز می شوند یا پیوند کلیه انجام داده اند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای مرگ ومیر ناشی از این بیماری باشند و نشان دادند که می‌بایست از روش‌های دیگر برای بررسی دوره بیماری در این افراد استفاده گردد (9).
همیلتون و همکاران پس از مطالعه گسترده در جمعیت زیادی از مبتلایان به کووید در انگلستان نشان دادند که نارسایی حاد کلیه که در اثر کووید ایجاد شود صرف نظر از شدت آن می‌تواند با عوارض و مرگ و میر بیشتری در بیماران همراه باشد و بنابراین نیاز به مطالعات تصویر برداری بیشتر برای بررسی درمان‌های مختلف و بررسی دوره بیماری است (10).
اسکن DMSA می تواند هم در فاز حاد و هم در فاز مزمن اختلال عملکرد کورتکس را نشان دهد، این اسکن همچنین می‌تواند اختلالات کانونی پارانشیم کلیه و سکل‌های کلیوی 6 ماه پس از عفونت حاد، تشخیص افتراقی اسکار از اختلالات کورتکس قابل برگشت کلیه داپلکس، کلیه کوچک، بافت دیسپلاستیک و کلیه نعل اسبی به کار رود (13).
تعداد، اندازه و محل آسیب‌های کورتکس نیز با این اسکن قابل نمایش است (4). برای تشخیص سکل‌های کلیویمی بایست اسکنDMSA حداقل 6 ماه پس از عفونت حاد انجام شود (15).
نتیجه‌گیری: مرور مقالات درحال حاضر نشان می‌دهد که اسکن کورتیکال کلیوی99m Tc DMSA می‌تواند درفازحاد کووید 19 برای تشخیص به موقع اختلال عملکرد کورتکس کلیه، تشخیص پیلو نفریت حاد، ارزیابی فانکشن نسبی دوکلیه و سایز آنها به کار رود. در فاز مزمن کووید 19 این اسکن برای تشخیص اسکار کلیوی، ارزیابی کنترل پیشرفت آسیب کلیوی، و ارزیابی پاسخ به درمان به مفید است. هرچند با توجه به اهمیت مطلب نیازمند مطالعات بیشتری در این زمینه می‌باشیم.
نوع مطالعه: نامه به سردبیر |
موضوع مقاله:
رادیولوژی
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
