مجله علوم پزشکی رازی

زمینه و هدف: همراه بار شد سریع تکنولوژی و آموزش مبتنی بر اینترنت روش‌های یادگیری ترکیبی گسترش یافته و کلاس‌های سنتی به سوی محیط‌های یادگیری مجازی سوق داده شده است. هدف این مطالعه بررسی تأثیر دو روش آموزش سنتی و مجازی در یادگیری درس "آشنایی با وسایل و تجهیزات دندانپزشکی و نگهداری آن‌ها"، دانشجویان دوره دکترای عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بود.

روش کار: در این مطالعه نیمه تجربی با انجام تخصیص تصادفی ورودی‌ها به دو گروه شاهد و مداخله، 41 نفر دانشجویان ورودی مهر سال 1390 و 41 نفر ورودی بهمن همان سال، به ترتیب به‌عنوان گروه شاهد (تدریس توسط استاد درس مربوطه) و مداخله (آموزش مجازی با CD) انتخاب شدند. پس از پایان ترم تحصیلی ارزیابی از میزان تأثیر دو روش مذکور بر دانش دانشجویان با استفاده از پرسش‌نامه‌ی آگاهی سنجی تهیه شده که سنجش روایی صوری و محتوایی پرسش‌نامه با روش‌های کیفی بر اساس نظرات اساتید و در روش کمی با استفاده از نسبت روایی محتوایی 1+ = CVR و شاخص روایی محتوایی 1+ = CVI به استناد جدول لاوشه و پایایی آزمون بر اساس ضریب آلفای کرونباخ انجام شد. میزان تأثیر دو روش مذکور بر عملکرد دانشجویان با استفاده از چک‌لیست آزمون عملکرد OSCE (Objective Structured Clinical Evaluation) که روایی صوری و محتوایی آن بر اساس کتب مرجع و نظرات اساتید مجرب و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های ایران و شهید بهشتی و پایایی آزمون به روش تعیین همبستگی نمرات آزمون عملکردی با میانگین نمرات نظری و عملی بر اساس ضریب همبستگی پیرسون تأیید شد. سپس ارزیابی آگاهی و عملکرد دانشجویان بر اساس پرسش‌نامه‌های تأیید شده انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار آماری SPSS استفاده شد.

یافته‌ها: در این مطالعه روایی صوری و محتوایی پرسش‌نامه با روش کیفی بر اساس روش‌های استاندارد و در روش کمی به استناد جدول لاوشه، نسبت روایی محتوایی 1+ = CVR و شاخص روایی محتوایی 1+ =CVI بود و پایایی آزمون بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 98/0 محاسبه و تأیید شد. روایی صوری و محتوایی چک‌لیست آزمون عملکرد OSCE (Objective Structured Clinical Evaluation) بر اساس کتب مرجع و نظرات اساتید مجرب و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های ایران و شهید بهشتی و پایایی آزمون به روش تعیین همبستگی نمرات آزمون عملکردی با میانگین نمرات نظری و عملی بر اساس ضریب همبستگی پیرسون به ترتیب 117/0 (429/0 =p) و 376/0 (008/0 =p) بود. همچنین همبستگی هر مهارت با نمره کل آزمون سنجش عملکرد به‌منظور تعیین ساختار درونی 84/0 (001/0=p) و پایایی کل آزمون بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 94/0 بود. میانگین سنی جامعه مورد پژوهش، در گروه آموزش سنتی 63/21 سال (انحراف معیار برابر با 859/0) و در گروه آموزش مجازی 59/21 سال (انحراف معیار برابر است با 789/1). در گروه آموزش مجازی 19 نفر از دانشجویان (3/46%) شاغل و در گروه آموزش سنتی تنها 8 نفر از دانشجویان (5/19%) شاغل بودند. گرچه نمرات نهایی آگاهی سنجی در دانشجویان گروه سنتی بالاتر از گروه مجازی بود اما این اختلاف معنی‌دار نبود (177/ 0=p). میانگین گروه مجازی در نمرات سنجش عملکرد 05/8 با میانگین گروه سنتی 02/8 تفاوت معنی‌دار نشان نداد (907/0 =p).

نتیجه‌گیری: به استناد نتایج حاصل در این مطالعه، روش آموزشی مجازی مشابه آموزش سنتی اهداف برنامه آموزشی را که افزایش دانش و عملکرد در حیطه درس "آشنایی با وسایل و تجهیزات دندانپزشکی و نگهداری آن‌ها"بود، موفقیت لازم را کسب نمودند به‌نحوی‌که می‌تواند به‌عنوان روشی جایگزین در دانشکده‌های دندانپزشکی مورد استفاده قرار گیرد.