مجله علوم پزشکی رازی

زمینه و هدف: دانش و درک بهره مندی و استفاده از  خدمات سلامت برای تخصیص منابع و برنامه ریزی های حوزه سلامت  ضروری می باشد. اجماع کلی بر این است که نابرابری در بهره مندی از خدمات سلامت ناعادلانه و غیر منصفانه است و سیستم مراقبت های بهداشتی باید  دسترسی برابر به مراقبت های بهداشتی را بر اساس نیاز تضمین کند. هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت عوامل موثر بر بهره مندی و استفاده از خدمات سلامت بستری و خصوصی در دو بخش دولتی و خصوصی با استفاده از مدل اقتصاد سنجی لاجیت می باشد.

روش کار: دامنه زمانی پژوهش حاضر سال 1390 است و مطالعه از بعد مکانی کلیه مناطق شهر تهران را در بر می گیرد. در این پژوهش از پرسش نامه های طرح بزرگ سنجش عدالت در سطح شهر تهران استفاده شده است. داده ها در چند مرحله و در قالب چند مدل لاجیت به تفکیک خدمات بستری، خدمات سرپایی وخصوصی و دولتی مورد بررسی و تفسیر قرار گرفته اند. تمامی مدلهای تخمین زده شده در سطح اطمینان 95 درصد مورد پذیرش هستند.

یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که در سال 1390بطور کلی 07/40 درصد از جمعیت تهران از خدمات بهداشتی و درمانی سرپایی و 69/18 درصد نیز از خدمات بستری بهره برده اند. مهمترین دلایل عدم بهره مندی از خدمات سرپایی بطور کلی در سطح شهر تهران در درجه اول وجود دارو در منزل و خوددرمانی، و بعد از آن نداشتن پول و گران بودن خدمات و برطرف شدن مشکل بوده و از بین دلایل عدم بهره مندی از خدمات بستری نداشن پول و گرانی خدمت و نبودن تخصص مورد نیاز خانوارها در محل ارائه خدمت دارای اهمیت بیشتری نسبت به سایر علل بوده است. پس از تخمین مدلهای لاجیت درآمد، تحصیلات، وضعیت اشتغال، بیمه و بعد خانوار بر بهره مندی از خدمات بهداشتی و درمانی موثر تشخیص داده شده اند. در هر دو گروه خدمات بستری و سرپایی وجود افراد دچار بیماری مزمن در خانوار موثرترین متغیر مدل برآورد شده است. تمامی متغیرهای ذکر شده (بجز متغیر بعد خانوار در مدل لاجیت خدمات بستری) در سطح احتمال 5 درصد معنادار هستند.

نتیجه گیری: سیاستگذاران بخش بهداشت و درمان باید در جهت بهبود دسترسی مالی یا اقتصادی خانوارها به خدمات بهداشتی و درمانی گام بردارند و در این رابطه شناسایی خانوارهای واقع در دهک های پایین هزینه ای، ساکن در مناطق محروم، خانوارهای دارای افراد بالای 60 و زیر 5 سال یا دچار بیماری مزمن کمک شایانی در راستای برنامه ریزی جهت افزایش دسترسی خانوارهای نیازمند به خدمات بهداشتی و درمانی خواهد بود.