مجله علوم پزشکی رازی

    زمینه و هدف: افزایش میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات مبین روند رشد این بیماری است ؛ به طوری که سرطان پروستات دومین سرطان شایع بعد از سرطان ریه در مردان به شمار می‌رود. در پرتودرمانی سرطان پروستات، استفاده از روش‌های جدید در درمان مؤثر این بیماری نقش بسزایی داشته و باعث کاهش پرتوگیری بافت‌های سالم مجاور خواهد شد.

در حال حاضر در اکثر مراکز درمانی کشور، برای�درمان سرطان پروستات�از دستگا60 Co- (کبالت 60) با طراحی درمان دو بعدی استفاده می‌شود، که بررسی و تأیید دوز رسیده به‌اندام بحرانی نظیر مثانه و رکتوم جهت جلوگیری از اثرات جانبی، ضروری می‌باشد؛ لذا در این بررسی، میزان دوز جذبی این اندام‌ها در پرتودرمانی سرطان پروستات اندازه‌گیری شد.

روش بررسی: در این مطالعه تجربی، دوز رسیده به رکتوم و مثانه را در روش طراحی درمان دو بعدی
 در درمان سرطان پروستات بر روی فنتوم انسان گونهِ معادل بافت، با استفاده از دوزیمترهای TLD-100 اندازه‌گیری و با مقادیر محاسبه شده در طراحی، با استفاده از آزمون آماری T- test مقایسه شد. با استفاده از آزمونOne-sample Kolmogorov-Smirnov توزیع داده‌ها بررسی شد. نتایج با استفاده از نرم‌افزار آماری
SPSS V.15 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: در این اندازه‌گیری مقدار دوز جذبی مثانه cGy 9/14±‌8/236 و رکتوم cGy 5/17‌±3/257 به دست آمد. نتایج نشان می‌دهد که مقادیر دوز جذبیِ مثانه و رکتوم در اندازه‌گیری مستقیم در فنتوم، به طور معنی‌داری (05/0p-value <) بزرگ‌تر از مقادیر محاسبه شده دوز (مثانه cGy 2/2±4/162و رکتوم cGy 4/2±9/158) توسط نرم‌افزار طراحی درمان می‌باشد.

نتیجه‌گیری: همان طور که یافته‌ها نشان می‌دهند، مقادیر دوز جذبی در مثانه و رکتوم نسبت به آنچه که توسط نرم‌افزار محاسبه می‌شوند، بزرگ‌‌تر است. در عمل، از آنجایی که در طراحی درمان دو بعدی فقط از یک برش
CT-Scan جهت نقشه‌کشی استفاده می‌شود- در حالی که ناهمگنی‌های بافتی در بدن به صورت سه‌بعدی می‌باشند- لذا حجم هدف و نیز حجم اندام‌های در معرض خطر، به صورت تقریبی و غیر دقیق مورد محاسبه قرار گرفته که نهایتاً موجب ایجاد خطا در محاسبه دوز جذبی بافت‌های مورد نظر می‌شود. همچنین اثرات مربوط به پراکندگی ناشی از این ناهمگونی‌ها به این خطا اضافه می‌شود.

بنابراین در طراحی درمان دوبعدی سرطان پروستات توجه به این نکته که دوز جذبی رکتوم و مثانه از مقادیر محاسبه شده برای آن‌ها توسط نرم‌افزار، به طور قابل ملاحظه‌ای بیشتر می‌باشد، ضروری است.