Research code: 00000
Ethics code: 00000
Clinical trials code: 00000
فوق تخصص بیماریهای کلیه کودکان، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران ، anickavar@yahoo.com
چکیده: (801 مشاهده)
زمینه و هدف: عفونت ادراری یک عفونت شایع در حاملگی و گروههای سنی مختلف کودکان، از جمله دوره نوزادی میباشد. عفونت ادراری علت ۳/۱ عفونتهای باکتریال دوره نوزادی بوده و در 1-10% نوزادان ترم و 4-25% نوزادان نارس بروز میکند. عفونت ادراری در نوزادان مذکر به دلیل شیوع بالاتر ناهنجاریهای ساختمانی از نوزادان دختر شایعتراست (۱/۶-۲) (۲و۱). ناهنجاری ادراری در حدود ۵۰-۲۰% شیرخواران با عفونت ادراری وجود دارد. عفونت ادراری ندرتاً در ۳ روز اول زندگی تظاهر میکند و کشت ادرار به طور روتین جهت ارزیابی سپتی سمی زودرس نوزادی توصیه نمی شود (3). سطح مناسب ویتامین D برای پیشگیری از انواع عفونتها در دوران حاملگی، از جمله عفونت ادراری مهم است. سطح ویتامین D مادر ارتباط منفی با بروز عفونت ادراری دارد (۵و۴). ولیکن نقش کمبود ویتامین D مادر در حین حاملگی به عنوان فاکتور خطر عفونت ادراری نوزادی مورد بحث است. این مطالعه برای ارزیابی ارتباط بین کمبود ویتامین D مادر در حین حاملگی و عفونت ادراری نوزاد جهت تشحیص زودرس و پیشگیری از عوارض آن انجام شده است.
روش کار: در این مقاله مروری، مطالعات در زمینه ارتباط کمبود سطح ویتامین D در دوره حاملگی و بروز عفونت ادراری در نوزاد با استفاده از منابع تحقیقاتی مانند Pubmed، Google scholar، ISI web of science، Scopus تا سال۲۰۲۲ بررسی شدند. عفونت ادراری در نوزادان با وجود علائمی مانند تب، استفراغ، کاهش اشتها، ایکتر، اختلال رشد، کاهش وزن، اسهال، تحریک پذیری، لتارژی، آپنه، کاهش ضربان قلب، اتساع شکم همراه با بیش از ۵ عدد گلبول سفید در دید میکروسکوپی و کشت مثبت ادرار (هرگونه رشد یک پاتوژن در آسپیراسیون سوپرا پوبیک، رشد بیش از ۱۰۴ درمیلی لیتر از یک نوع پاتوژن در کاتتریزاسیون ادراری یا رشد بیش از ۱۰۵ از یک پاتوژن در نمونه کیسه ادرار) مطرح شد. در هر صورت ارزیابی کامل ادرار در نوزادان حساسیت و ویژگی کمی دارد و جزئی از ارزیابی عفونت ادراری به شمار نمیرود. میزان ویتامین D بر اساس گزارش انستیتیو طب (Institute of Medicine) به صورت کاهش شدید (کمتر از ۱۲نانوگرم/ میلی لیتر)، کاهش (۲۰-۱۲ نانوگرم / میلی لیتر)، کمبود (۳۰-۲۰ نانوگرم / میلی لیتر)، کفایت (بیش از ۳۰ نانوگرم / میلی لیتر) و نیاز به توجه بیشتر (بیش از ۵۰ نانوگرم / میلی لیتر) تعریف شد.
بحث: عفونت ادراری در حاملگی از عفونتهای شایع دوران بارداری میباشد که به عنوان فاکتور خطر ساز در مادر ی، کوریوآمنیونیت، اختلال رشد و تکامل جنین، تولد نوزاد کم وزن (تولد زودرس، تاخیر رشد داخل رحمی)، و حتی مرگ در حوالی تولد میگردد (۶و۲). همچنین عفونت ادراری مادر ممکن است سبب افزایش بروز عفونت ادراری در نوزادی شود (۸و۷و۲و۱).
در مطالعه بیلگین در ۲۳۰ نوزاد، عفونت ادراری مادر باعث تاخیر رشد داخل رحمی، زایمان زودرس، و تولد نوزادان وزن کم بود. همچنین عفونت ادراری در نوزادان مادران مبتلا به عفونت ادراری در دوران حاملگی، در مقایسه با گروه کنترل بدون عفونت بیشتر بود، به نحوی که عفونت ادراری مادر را به عنوان فاکتور ریسک عفونت ادراری نوزاد پیشنهاد میکند (2). همچنین ارتباط مهمی میان عفونت ادراری مادر در دوران حاملگی و عفونت ادراری نوزاد در مطالعه میسل ذکر شده است، که در آن ۳۰% مادران نوزادان با عفونت ادراری در مقابل 8/6% بد ون عفونت ادراری در حاملگی مبتلا بودند، و توصیه به بررسی این گروه از نوزادان شده است (6). در مطالعه امام قریشی، سابقه عفونت ادراری مادر درحدود ۳۰-۱۵% نوزادان مبتلا به این عفونت در مقابل 8/6% نوزادان سالم وجود داشت. آنها ارزیابی نوزادان با سابقه عفونت ادراری مادر در حین حاملگی را پیشنهاد کردند (7).
در مطالعه خالصی، سابقه عفونت ادراری در ۱۵% مادران باردار وجود داشت (4/4% در ۳ ماه اول، 1/6% در ۳ ماه دوم و 4/4% در ۳ ماه سوم حاملگی). در مجموع، عفونت ادراری مادر سبب افزایش ۶ برابری بروز عفونت ادراری در دوره نوزادی شده بود. مولفین این مقاله تاکید بر توجه بیشتر در بررسی و درمان عفونت ادراری نوزادان جهت کاهش عوارض آن داشتند (8).
عفونت ادراری تظاهرات متفاوتی در دوره نوزادی دارد، که معمولاً در اکثر موارد بیعلامت بوده یا با علائم غیر اختصاصی مثل اختلال وزن گیری یا زردی طولانی تظاهر میکند. با وجود این گاهی علائم بیماری شدید بوده و به صورت کم اشتهائی، اتساع شکم، استفراغ، تاکی پنه، علائم گوارشی، تب، تحریک پذیری، لتارژی و سیانوز تظاهر می کند. لذا، کنترل منظم نوزادان در معرض خطر در افراد بی علامت یا وجود علائم بالینی غیر اختصاصی توصیه میشود (۸و۳و۲).
ویتامین D یک هورمون مهم در دوران حاملگی است، که از منابع غذائی و سنتز پوستی در اثر نورآفتاب تامین میشود (۸). ویتامین D علاوه بر حفظ هموستاز کلسیم-فسفر و متابولیسم استخوان، خواص خارج اسکلتی متعددی از جمله تنظیم پاسخ سیستم ایمنی خودی و اکتسابی علیه عفونتهای باکتریال از طریق افزایش فعالیت فاگوسیتی و تحرک نوتروفیلها، تولید پپتیدهای آنتی میکربیال، تنظیم تولید سیتوکینها، مهار التهاب وکاهش شدت عفونتها و بیماریهای اتوایمون ایفا میکند. همچنین ویتامین D با تاثیر بر اوروتلیوم سیستم ادراری باعث تنظیم ظرفیت سیستم ایمنی علیه عفونتهای باکتریال میگردد (5، 6، 9، 10). افزایش سطح ویتامین D در دوران حاملگی سبب تنظیم سیستم ایمنی خودی جهت پاسخ محافظتی در بیماریهای عفونی میگردد. برخی بر این باورند که کمبود ویتامین D از فاکتورهای ریسک عفونت ادراری به ویژه در دختران میباشد، و طبیعی بودن سطح آن مانع بروز این عفونت میگردد (۱۰و۹و۴). مقادیر کافی ویتامین D سبب مهار تولید فاکتورهای التهابی از جمله IL-6 و TNF-@ و تحریک تولید پپتیدهای ضد میکربی آندوژن دفاعی سیستم ادراری مانند Cathelicidin وβ defesine میگردد. کمبود ویتامین D از طریق کاهش تولید این عوامل خطر عفونت ادراری را افزایش میدهد. Cathelicidin توسط سلولهای ایمنی و سطوح اپی تلیال ارگانیسمهای چند سلولی ترشح میشود که از طریق افزایش تولید سیتوکینها، تحریک پرولیفزاسیون ماکروفاژها و تنظیم مثبت گیرنده ویتامین D ماکروفاژها نقش محافظتی علیه عفونتها دارد. β defesine در سطح سلولهای اپی تلیال تظاهر میکند و سبب افزایش و جذب گلبولهای سفید در زمان عفونت کلیوی میگردد. کمبود ویتامین D سبب افزایش خطر عفونت ادراری از طریق کاهش تولید این مواد میگردد (۱۰و۵).
مطالعات متعددی اهمیت سطوح کافی ویتامین D را جهت محافظت سیستم ادراری علیه عفونت نشان داده است، به نحوی که سطح ویتامینD مادر ارتباط منفی با شیوع عفونت ادراری دارد و خطر عفونت ادراری در بارداری و سطح کم ویتامینD افزایش مییابد. در مطالعه یانگ در ۲۳۸ شیرخوار، سطح سرمی ویتامین D در بیماران با عفونت ادراری به طور مشخصی (±56/9 09/29 نانو گرم/ میلی لیتر) نسبت به گروه کنترل ( 41/12 ± 59/38 نانو گرم/ میلی لیتر) کمتر بود. همچنین، سطح سرمی ویتامین D در شیرخواران مبتلا به پیلونفریت حاد از بیماران مبتلا به سیستیت کمتر بود. در این مطالعه، سطح سرمی ویتامین D کمتراز ۲۰ نانوگرم/ میلی لیتر ارتباط مثبتی با افزایش شیوع عفونت ادراری داشت، و مصرف ویتامین D تکمیلی سبب کاهش بروز عفونت ادراری بود (9). در یک مطالعه متاآنالیز بر روی ۵۸۰ بیمار مبتلا به عفونت ادراری، کمبود ویتامین D به طور مشخصی با افزایش شیوع عفونت ادراری به ویژه در کودکان همراه بود، و ارتباط اتیولوژیک واضحی بین سطح سرمی آن و افزایش خطرعفونت ادراری مشخص شد (10). در یک مطالعه بیمار و کنترل در ۱۸۷ نفر (۹۷ مورد با عفونت ادراری علامتدار و ۹۰ مورد مادران حامله سالم) سطح سرمی ۲۵ هیدروکسی ویتامین D کمتر از ۲۰-۱۰ نانوگرم/ میلی لیتر نسبت به ۳۰ نانوگرم/ میلی لیتر یا بیشتر، ارتباط مثبتی با افزایش بروز عفونت ادراری در حاملگی و به ویژه پیلونفریت نسبت به سیستیت داشت (5).
همچنین مطالعات اخیر کمبود ویتامین D را در مصرف کنندگان شیر مادر به دلیل عدم قرارگیری در معرض نورآفتاب و مصرف ناکافی ویتامینD نشان داده است (۹). طبق مطالعات انجام شده، مصرف ویتامین D تکمیلی همزمان با پیشرفت حاملگی، سبب افزایش سطح سرمی ویتامین D و در نتیجه افزایش پاسخ های محافظتی سیستم ادراری و پیشگیری از عفونت میگردد. لذا، مانیتور منظم نوزادان در معرض خطر با توجه به علائم بالینی غیر اختصاصی عفونت ادراری در این دوره توصیه میشود (۹و۵و۲).
نتیجهگیری: مطالعات متعدد نقش محافظتی سطوح کافی ویتامین D را جهت پیشگیری از عفونت ادراری نشان داده است. با توجه به نقش کمبود ویتامین D در بروز عفونت ادراری در حاملگی و ارتباط عفونت ادراری مادر و نوزاد، مصرف مقادیر کافی ویتامین D و طبیعی بودن سطح ویتامین D مادردر دوران بارداری جهت پیشگیری از بروز عفونت ادراری در نوزادان توصیه میشود.
نوع مطالعه:
مروري |
موضوع مقاله:
کلیه اطفال