مجله علوم پزشکی رازی

    زمینه و هدف: سرطان پستان، شایع‌ترین تومور بدخیم و عامل مهم مرگ ناشی از سرطان در زنان است. عوامل متعددی در تعیین پیش‌آگهی و رفتار این تومور وجود دارند که براساس آنها، می‌توان روش درمانی مناسب را انتخاب نمود. از مهم‌ترین این عوامل، درجه‌بندی(Grading) سرطان پستان می‌باشد که به طور متداول روی نمونه‌های بافت‌شناسی(Histology) انجام می‌شود. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که نمونه سیتولوژی علاوه بر نقش مهم آن در افتراق ضایعات خوش‌خیم از بدخیم، می‌تواند اطلاعات اضافی راجع به درجه‌بندی تومور ارایه دهد که نتایج آن تا حد زیادی قابل مقایسه با نتایج بدست آمده از نمونه‌های بافت‌شناسی است. هدف کلی این مطالعه، تعیین ارزش درجه‌بندی بر روی نمونه‌های سیتولوژی بدست آمده از بیماران مبتلا به سرطان پستان است. روش بررسی: در مطالعه حاضر، 73 مورد از نمونه‌های بیوپسی باز از ضایعات پستان که در فاصله زمانی فروردین ماه 1383 تا پایان آذرماه 1384 به صورت تازه(fresh) برای برش انجمادی به بخش آسیب‌شناسی بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) و میلاد فرستاده می‌شدند، انتخاب شدند. از آنها به روش Touch-imprint یا Scraping، لام تهیه شد و به دو روش پاپانیکولائو و Rapid H&E(Rapid Haematoxylin and eosin) رنگ شدند، سپس براساس 6 پارامتر پلئومورفیسم، سایز هسته، سایز هسته برهنه، حاشیه هسته، هستک و میتوز(معیارهای khan)، درجه‌بندی سیتولوژیک انجام شد و این نتایج با نتایج درجه‌بندی هیستولوژیک مقایسه شدند. یافته‌ها: از 73 مورد بررسی شده، 67 مورد کارسینوم داکتال Nos، یک مورد کارسینوم لوبولار، 2 مورد کارسینوم پاپیلری، یک مورد کارسینوم توبولار، یک مورد کارسینوم کریبریفرم و یک مورد کارسینوم مدولری بودند. ارتباط خوبی بین نتایج درجه‌بندی سیتولوژیک و هیستولوژیک وجود داشت و 7/76% از آنها درست درجه‌بندی شدند. درجه ارتباط(Concordance rate) در مطالعه حاضر برای تومورهای درجه 1، 2 و 3، به ترتیب 2/69%، 7/85% و 1/61% بود. از بین پارامترهای ارزیابی شده، تنها 5 پارامتر(پلئومورفیسم، سایز هسته، سایز هسته برهنه، حاشیه هسته و شمارش میتوز) با درجه‌بندی هیستولوژیک ارتباط معنی‌دار داشتند و هستک، Cell-dispersion، cellularity و میزان تمایز توبولی، ارتباطی را نشان ندادند. اگر چه از نکروز برای درجه‌بندی استفاده نشد، ولی ارتباط معنی‌داری را نشان داد. بین درجه‌بندی سیتولوژیک و درگیری غده لنفاوی ارتباط معنی‌داری یافت نشد. نتیجه‌گیری: در سالهای اخیر، پیشرفت‌های زیادی در زمینه سیتوپاتولوژی کارسینوم پستان بخصوص در انجام درجه‌بندی سیتولوژیک صورت گرفته است. این اطلاعات باید در انتخاب طرح درمانی قبل از عمل جراحی در نظر گرفته شوند تا از انجام درمان کورکورانه(Blind) پیشگیری شود. البته انجام مطالعات بیش‌تری همراه با پیگیری(follow-up) برای ارزیابی این شاخص‌های سیتولوژیک در درجه‌بندی کارسینوم‌های پستان روی نمونه‌های سیتولوژی الزامی است.