مجله علوم پزشکی رازی

    زمینه و هدف: مهمترین کمیت فیزیکی تابش برای پیشگویی و ارزیابی پاسخ نمونه‌های بیولوژیکی به پرتوگیری، دوز جذبی است. براساس گزارش‌های ICRU(International Commission on Radiation Units and Measurements)، تعیین دوز جذبی پرتوها در سالهای اخیر در محدوده 5/3%، توصیه و تنظیم می‌شود. معمولاً توزیع دوز در ماده هموژن با دانسیته واحد تخمین زده می‌شود؛ در حالی که حجم مورد تابش متشکل از لایه‌های مختلفی از چربی، استخوان و ... می‌باشد که موجب تغییر در توزیع دوز می‌شود. تعیین دوز جذبی برای بافت‌های حساس با حداکثر دقت، زمانی که در حفره‌های داخل بدن قرار می‌گیرند و یا به وسیله ناهنمگنی‌ها احاطه می‌شوند(تردید در وجود تعادل ذره باردار)، به دلیل کیفیت پایین پرتوهای مورد استفاده در مطالعات رادیوبیولوژیکی، امری ضروری است. هدف از این مطالعه، بررسی و ارزیابی دوز دریافتی در این گونه وضعیت‌ها(نخاع گردنی موش صحرایی) می‌باشد. روش بررسی: به منظــور بررســی میزان تاثیــر ناهمگنــی موجــود در ناحیــه نخــاع گردنی موش صحرایی بر دوز دریافتی پرتوهای ایکــس اورتوولتاژ، فانتــوم همگــن موش صحرایــی از جنس پلی‌اتیلن، نمونــه منجمــد شده‌ای از حیــوان با استفــاده از نیتــروژن مایــع و نگهدارنــده مناســب بــرای تکرارپذیــر نمــودن موقعیت‌دهی به نمونه تهیه شــد. دوزیمتــر مــورد استفاده در این پروژه، تراشه‌های TLD(Thermoluminscence Dosimetry) از نوع 100-TLD میله‌ای شکــل، دستگــاه مولــد پرتــو از نــوع تیــوپ اشعــه ایکس درمانی در اختلاف پتانسیل 200کیلوولت با HVL(Half Value Layer) معادل با 5/1 میلیمتــر بــود. دستگــاه قرائتگــر مورد استفاده برای قرائت تراشه‌هــای TLD از نــوع Harshaw TLD Reader مدل 3500 با دقــت فراینـــد حرارت‌دهی 1± درجه سانتی‌گراد بود. در انجام این پــروژه از پروتکل‌هــای دوزیمتـــری مختلفــی از جملـه پروتکــل انجمن فیزیست‌های آمریکا (American Association and Physician Medicine in Radiationtherapy committee=AAPMR)، گـــزارش 61-TG(Task Group) ســال 2001، پروتکـــل دوزیمتـــری در رادیوبیولوژیکـــی ارایـــه شـــده توســـط J.Zoetelief و همکـــاران ســال 2001، گــــزارش 3 NSC-Report(National steering committee)، پروتکــل 277-TR-IAEA(International Atomic Energy Agency-Task Report) و نیــز گــزارش‌هــای 23-ICRU، 24-ICRU، 30-ICRU و 48-ICRU استفاده گردید. یافته‌ها: با بکارگیری پروتکل‌های یاد شده و بررسی‌های آماری انجام شده و انجام آزمون T-Test بر روی دوزهای حاصله با 001/0P< در محدوده مجاز توصیه شده توسط ICRU(کمتر از 5/3%)، اختلاف معنی‌داری در دوزهای حاصله بین فانتوم همگن و نمونه منجمد موش صحرایی مشاهده نشد. نتیجه‌گیری: بنابراین در میدان‌های معمول در کارهای رادیوبیولوژی و در گسترده انرژی‌های اورتوولتاژ بکار رفته برای حیواناتی چون موش صحرایی و کوچک‌تر از آن، می‌توان محاسبات و دقت حاصله معمول در تعیین دوز جذبی را پذیرفت، اما در مناطقی که تعادل ذره باردار وجود ندارد و در مواردی که بحث میکرودوزیمتری مطرح می‌شود، نمی‌توان این نتایج را با اطمینان کامل بکار برد.