مجله علوم پزشکی رازی

    زمینه و هدف: نخستین قدم در تحقیقات اپیدمیولوژی مطالعه الگوی مرگ و میر می‌باشد. این تحقیق، با 2 هدف اصلی توصیف علل مرگ و فاصله زمانی مجروح شدن تا زمان فوت و ارتباط احتمالی این 2 متغیر با فاکتورهای جانبازی در جانبازان متوفی کشورمان انجام شد، همچنین رابطه علل مرگ و فاصله زمانی مجروح شدن تا زمان فوت با برخی متغیرهای جانبازی همچون نوع مجروحیت بررسی گردید.

روش کار: این مطالعه به صورت گذشته نگر انجام شد. بدین منظور، از بین تمامی موارد جانبازان متوفی که در فاصله زمانی 30/6/1359 لغایت 29/12/1381 فوت نموده بودند و اطلاعات فوت آنها در بنیاد جانبازان ثبت شده بود(8304 مورد)، 1709 مورد به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده مورد بررسی قرار گرفتند.

یافته‌ها: 1239 نفر(0/85%) متاهل و 215 نفر(7/14%) مجرد بودند. میانگین درصد جانبازی 7/14% ± 3/24% بود. از نظر نوع مجروحیت 486 نفر(5/28%) مجروحیت اعصاب و روان، 1167 نفر(4/68%) مجروحیت فیزیکی و 371 نفر(7/21%) مجروحیت شیمیایی داشتند. بیش‌ترین علت فوت مربوط به بیماری‌ها(4/65%) و در درجه دوم حوادث و تصادفات(7/24%) بود. شایع‌ترین بیماری منجر به فوت، بیماری قلبی با شیوع 0/35% بود. کمیسیون پزشکی در 170 مورد(1/10%) فوت را مرتبط با جنگ و در 1387 مورد(4/82%) فوت را غیر مرتبط با جنگ تشخیص داد. فراوانی نسبی علل مختلف مرگ و همچنین انواع بیماری‌های منجر به مرگ در جانبازان با انواع مختلف مجروحیت متفاوت بود، به گونه‌ای که فراوانی خودکشی در جانبازان اعصاب و روان(21%) در مقایسه با جانبازان غیر اعصاب و روان(3%) بیش‌تر بود(05/0 P< - تست مجذور کای). همچنین فراوانی بیماری ریوی از میان بیماری‌های منجر به مرگ در جانبازان شیمیایی(32%) در مقایسه با جانبازان غیرشیمیایی(19%) بیش‌تر بود(05/0 P< - تست مجذور کای). فاصله زمانی مجروحیت تا فوت نیز در گروه‌های مختلف جانبازی متفاوت بود(05/0 P< - ANOVA ).

نتیجه‌گیری کلی: نتایج این مطالعه نشان داد که بیش‌ترین علت منجر به فوت در جانبازان همچون جمعیت عمومی و بر خلاف پرسنل نظامی، بیماری‌ها است و سهم کمتری به حوادث مربوط می‌شود. تفاوت علل مرگ در متوفیان با انواع متفاوت مجروحیت، به معنی نیازهای بهداشتی متفاوت در گروه‌های مختلف جانبازان می‌باشد، که پیشنهاد می‌گردد مورد توجه مدیران بهداشت و درمان سازمان امور جانبازان قرار گیرد.