مجله علوم پزشکی رازی

زمینه و هدف: بیماری کبد چرب غیر الکلی شایع‌ترین شکل بیماری مزمن کبدی است که دامنه گسترده‌ای از علائم بالینی (از کبد چرب بدون علامت تا التهاب شدید کبد به همراه فیبروز و حتی سیروز) را در بر می‌گیرد. دیابت نوع 2، چاقی و سندرم متابولیک از جمله مهم‌ترین علل بروز بیماری کبد چرب غیر‌الکلی هستند. از آنجا که سبک زندگی شهری و بی‌تحرکی و عدم رژیم غذایی مناسب موجب افزایش وزن و چاقی در افراد گردیده، بروز این بیماری در سنین پایین گسترش یافته است. با توجه به قابل برگشت بودن این بیماری، تشخیص و پیشگیری آن می‌تواند در کاهش بروز این بیماری مفید باشد. لذا، این مطالعه به بررسی فراوانی بیماری کبد چرب غیر‌الکلی با استفاده از سونوگرافی در پسران با دامنه سنی 15 تا 18 سال بدون تاریخچه بیماری‌های کبد چرب و ارتباط آن با آنزیم‌های کبدی، شاخص توده بدنی و نسبت دور کمر به با سن پرداخت تا ضمن برآورد شیوع این بیماری در این رده سنی بتوان پیشگیری لازم جهت بروز این بیماری را به انجام رساند.

روش کار: در این مطالعه مقطعی به صورت تصادفی BMI 2028 نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه با دستگاه دیجیتال قد و وزن مدل BSM 230 Ultrasound Stadiometer)) ساخت کشور کره اندازه گیری شد. به همین منظور BMI (شاخص توده بدنیBody Mass Index- ) و WHR (نسبت دور کمر به دور باسنWaist to hip ratio-) تعداد 2028 نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان شاهرود اندازه گیری شد. تعداد 107 نفر BMI بالای 30 و WHRبیش از 9/0 داشتند که از این تعداد 44 نفر حاضر به همکاری و وارد مطالعه جهت بررسی احتمال داشتن کبد چرب با استفاده از سونوگرافی و اندازه گیری آزمایش‌های خونی و آنزیم های کبدی (ALT و AST) شدند. سونوگرافی توسط متخصص رادیولوژیست انجام و در صورت وجود نمای کبد چرب درجه بندی (GRADING) آن ها طبق تعاریف بین المللی و استاندارد صورت گرفت. پس از آن افراد جهت اندازه گیری آزمایش‌های خونی (AST/ALT/HDL/LDL/CHOL/TG/FBS) به آزمایشگاه فرستاده شدند. نتایج این مطالعه با نرم افزار SPSSنسخه 19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و از روش های آماری توصیفی، آزمون همبستگی پیرسون استفاده و سطح معنی داری 05/0> p در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: میانگین سنی افراد 97/0 ± 79/15 سال بود. از این تعداد همگی دارای کبد چرب بودند. در این مطالعه ارتباط معناداری بین وزن BMI و WHR با آنزیم های کبدی AST/ALT مشاهده شد و بین آنزیم‌های کبدی و فاکتورهای اندازه گیری خون شاملFBS CHOL, LDL, HDL, TG ارتباط معنی داری مشاهده نشد. همچنین بین درجه بندی کبد چرب (GRADING) با وزن (001/0 (p= شاخص توده بدنی (001/0 p=، نسبت دور کمر به دور باسن (009/0 (p=و HDL (021/0 (p=ارتباط معنی داری مشاهده و با سایر فاکتورهای اندازه گیری شده ارتباطی دیده نشد.

نتیجه گیری: درصد فراوانی کبد چرب در این گروه سنی به طور نسبی بالا است و به نظر می‌رسد پسرهای دوره دبیرستان که دارای اضافه وزن و شاخص توده بدنی بیش از 30 می‌باشند به احتمال قوی دارای کبد چرب بوده که به منظور پیشگیری از مشکلات متابولیکی در بزرگسالی می‌بایست ضمن شناسایی این افراد در این دوره نسبت به تغییر سبک زندگی و تغذیه صحیح آن‌ها اقدام شود. با توجه به این نتایج پیشنهاد می‌شود ضمن مطالعات بیشتر اقدامات لازم جهت پیشگیری از چاقی و ابتلا از این بیماری با فعالیت بدنی و کاهش وزن (رژیم غذایی مناسب) در این سنین صورت پذیرد.