مجله علوم پزشکی رازی

نظر به اینکه هیپوتیروئیدی یکی از عوارض مهم غددی بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور می‌باشد می‌بایست حتی‌الامکان از بروز این عارضه که ناشی از رسوب بار اضافی آهن در غده تیروئید است پیشگیری نمود. هدف از این مطالعه بررسی اثر تزریق مرتب خون و دسفرال در پیشگیری از بروز این عارضه در بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور بود. طی یک پژوهش مقطعی ـ تحلیلی در بیمارستان حضرت علی‌اصغر(ع) بررسی 185 بیمار مبتلا به تالاسمی ماژور از طریق پرونده‌های آنان انجام شد. معیار بررسی تزریق مرتب خون سطح هموگلوبین بیمار در هر نوبت تزریق خون قرار داده شد. همچنین سطح فریتین خون در هر دوره سه ماهه که بررسی ذخایر آهن بیماران انجام می گرفت معیاری برای تزریق دسفرال در نظرگرفته شد. کلیه بیماران در محدوده سنی 20-12 سال (میانگین سنی 61/14 سال ) قرار داشتند و در فاصله زمانی سالهای1378-1373 به مرکز درمانی مورد مطالعه مراجعه نموده بودند. 112 نفر (60%) از مراجعان پسر و 73 نفر (40% ) نیز دختر بودند. 24 نفر از کل بیماران (13%) نیز مبتلا به هیپوتیروئیدی بودند، بعبارتی 161 نفر (87% ) از بیماران فاقد عارضه هیپوتیروئیدی بودند. هر دو گروه بیماران بر اساس سطح هموگلوبین و فریتین به سه دسته تقسیم شدند. نتیجه مقایسه این دو گروه (عارضه دار وبدون عارضه) بیماران به این گونه بود که درصد فراوانی بیمارانیکه با هموگلوبیــن بیشتر از gr/dl 10 در هر نوبت، تزریق خون داشته اند (مجموعاً50 نفر) در گروه مبتلا به هیپوتیروئیدی 30% و در گروه بدون عارضه 8% بود. عارضه هیپوتیروئیدی در این گروه از بیماران ( g/dl 10 Hb> ) از آن دسته بیماران دچار تالاسمی که با هموگلوبین کمتر از gr/dl 10 خون دریافت کردند، کمتر بود(08/0 = P ). این مقایسه در سطوح هموگلوبین g/dl 10 -7 (130 نفر) شامل 88% بیماران عارضه دار در مقابل 68% بیماران بدون عارضه و در سطح هموگلوبین کمتر از g/dl 7 (5 نفر ) شامل4% بیماران عارضه‌دار در مقابل 3% بیماران بدون عارضه بود. نیز آن دسته از بیمارانی که با فریتین کمتر از ng/ml 1500 مرتباً دسفرال دریافت کرده بودند (88 نفر) 21% دچار هیپوتیروئیدی در مقابل 52% فاقد عارضه هیپوتیروئیدی بودند که نشان می‌دهد فراوانی عارضه هیپوتیروئیدی در این گروه از بیماران نسبت به بیمارانی که با فریتین بالاتر از ng/ml 1500 دسفرال دریافت کرده بودند کمتر است(004/0 = P ). این مقایسه در فریتین ng/ml 2500 -1500 (با تعداد کل 51 نفر ) بصورت 54% تالاسمی هیپوتیروئید در مقابل 24% تالاسمی بدون عارضه بود و در گروه سوم (فریتین بالاتر از ng/ml 2500 ) که شامل 46 نفر بودند، درصد فراوانی هر دو گروه عارضه دار وبدون عارضه برابر و معادل 25% بود. البته لازم بذکر است کلیه بیماران دسفرال را بصورت تزریق زیرجلدی و یا وریدی دریافت داشتند. همچنین تمام بیماران مبتلا به هیپوتیروئیدی، دچار هیپوتیروئیدی اولیه ـ که ناشی از رسوب بار اضافی آهن در خود غده تیروئید و نه هیپوفیز می‌باشد ـ بودند. نتایج این بررسی نشان می دهد که بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور در تزریق مرتب خون با هموگلوبین بالاتر از gr/dl 10 و دسفرال با فریتین کمتر از ng/ml 1500 بمیزان کمتری دچار هیپوتیروئیدی می‌شوند .