مجله علوم پزشکی رازی

زمینه و هدف: آنمی فقر آهن از شایع‌ترین مشکلات دوران بارداری است که موجب زایمان زودرس، تولد نوزاد کم‌وزن، افزایش مرگ و میر جنینی، افزایش خونریزی بعد از زایمان و بروز زجر جنینی می‌گردد. این مطالعه با هدف بررسی فراوانی آنمی و عوامل مؤثر بر آن در زنان باردار تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در سال 1392 اجرا شد.

روش کار: این مطالعه به‌صورت توصیفی تحلیلی در 1194 مادر باردار انجام شد. از هر شهرستان تحت پوشش این دانشگاه 3 مرکز بهداشتی درمانی که مادران باردار شهری و روستایی را پوشش می‌دادند، انتخاب و از هر مرکز با 56 زن باردار تصادفی انتخاب شده، مصاحبه و پرسشنامه تکمیل گردید. میزان هموگلوبین با مراجعه به پرونده خانوار مادر و با استفاده از پرسشنامه که مشتمل بر 4 بخش، دموگرافیک (8 سؤال)، باروری (22 سؤال) تغذیه و مصرف دخانیات (7 سؤال) و آزمایشگاهی (1 سؤال) بود جمع‌آوری شد. داده‌ها با نرم‌افزار (19)SPSS و استفاده از آمار توصیفی - استنباطی (آزمون کای دو و رگرسیون لجستیک) تجزیه و تحلیل گردید. سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: شیوع آنمی در استان 6/46% برآورد شد که دامنه آن بین 2/71- 2/ 22 درصد در شهرستان‌های مختلف متغیر بود که این شیوع بین شهرستان‌های تابعه (001/0 >p) و بین مناطق شهری و روستایی معنی‌دار بود (007/0 =p). بین شیوع آنمی و سطح تحصیلات مادر (003/0 =p)، انجام مراقبت‌های قبل از بارداری (010/0 =p)، روش پیشگیری از بارداری (040/0 =p)، مصرف گوشت قرمز (010/0 =p)، استعمال قلیان (001/0 = p)، مصرف مکمل در بارداری قبلی (0001/0>p)، مصرف قرص آهن طی بارداری فعلی (001/0>p) و زمان مصرف چای (005/0 =p) تفاوت آماری معنی‌داری وجود داشت. نتایج آنالیز رگرسیون لجستیک نشان داد که محل سکونت (003/0 =p)، روش پیشگیری از بارداری (030/0 =p)، استعمال قلیان (046/0 =p) و زمان مصرف چای (005/0 =p) اثر معنی‌داری بر ابتلا به آنمی داشت. در این مطالعه سن بارداری و تعداد زایمان با وضعیت آنمی رابطه معنی‌داری نداشت.

نتیجه‌گیری: با عنایت به بیش از دو برابر بودن فراوانی آنمی مادران باردار این استان به نسبت میانگین کشوری که می‌تواند نتیجه محرومیت اقتصادی و فرهنگی باشد، ضرورت توجه به الگوی صحیح غذایی و مصرف منظم مکمل و قرص آهن، عدم استعمال قلیان و لزوم اجرای برنامه آهن یاری به‌صورت ویژه را در این منطقه نمایان می‌سازد.