مجله علوم پزشکی رازی

زمینه و هدف: بررسی اثرات 12 هفته فعالیت شدید و منظم ورزشی، توام با مصرف کربوهیدرات بر برخی از فاکتورهای سیستم ایمنی در دانشجویان غیر ورزشکار می باشد.

روش‌کار: این مطالعه از نوع نیمه تجربی ، مداخله ای و دوسو کور بوده که 39 دانشجوی مرد غیر ورزشکار، خوابگاهی، با یک سبک زندگی یکسان بدون سابقه مصرف دارو، مکمل های غذائی، سیگار، الکل و بیماری های عفونی به طورتصادفی انتخاب شده و به سه گروه تمرین و گلوکز (TG) با میانگین سنی 23 ±2.1  سال،  وزن 73 ±8.2 کیلوگرم ، قد 179.7±4.7  سانتی متر و شاخص توده بدنی 22 ±2.5 و گروه تمرین(T)  با میانگین سنی 23.5 ± سال 1.8، وزن 71.7± کیلوگرم 7.8، ±176.4 6 و3 سانتی مترو شاخص توده بدنی 22 ±1.9 و گروه کنترل(C)  با 23.7 ± 1.1 سال ، 72.4± 6.6 کیلوگرم ،3.5 ±174.8 سانتی متر و شاخص توده بدنی ±22 I 2 تقسیم شدند. گروه TG  و T طبق برنامه تمرینی طراحی شده 12 هفته تمرینات را انجام دادند. گروه TG در اواسط هر جلسه تمرینی پس از انجام دوهای استقامتی، محلول 5% گلوکز منوهیدرات را به میزان cc2 به ازای هر کیلو گرم از وزن بدن و گروه T حدودا 150 الی 200 میلی لیتر آب مصرف می نمودند. نمونه های خونی جهت تعیین مقادیر متغیرها در سه مرحله قبل از تمرین، بلافاصله پس از آخرین جلسه تمرینی و 48 ساعت پس از اتمام دوره تمرینی صبح ناشتا گرفته شد. جهت بررسی تغییرات درون گروهی از تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر (One-Way ANOVA) با توجه به روش اصلاحی گرین هاووس-گیزر (Green house GeisserGG) و سطح معنی داری 05/0≥ p وآلفا 5 درصد استفاده شد.

یافته­ها: در ابتدا قبل از برنامه تمرینی اختلاف معنی داری در مقادیر متغیرهای مورد مطالعه در گروه های تجربی TG) و (T و کنترل (C) دیده نشد. مقادیر کورتیزول در گروه های TG) و (T بلافاصله پس از تمرین نسبت به قبل افزایش معنی داری یافت، اما در گروه(TG)  کورتیزول کمتر نسبت به گروه(T)  افزایش یافت. مقادیر 48 ساعت پس از تمرین نسبت به مقادیر قبل و بلافاصله پس از تمرین کاهش معنی داری یافت. میزان قند خون گروه های TGو T بلافاصله پس از تمرین در مقایسه با مقادیر قبل و 48 ساعت پس از تمرین تفاوت معنی دار نیافت، اما کاهش معنی دار قند خون در گروه TG نسبت به گروه T در مقادیر بلافاصله پس از تمرین و کاهش معنی دار قند خون در گروه TG نسبت به گروه T در مقادیر 48 ساعت پس از تمرین مشاهده شد. مقادیر لنفوسیت ها در گروه TG بلافاصله پس از تمرین تفاوت معنی داری نیافت. اما پس از 48 ساعت مقادیر لنفوسیت ها در گروه TG نسبت به قبل و بلافاصله پس از تمرین افزایش معنی دار یافت. میزان WBC در گروه TG، بلافاصله پس از تمرین افزایش معنی دار یافت، اما پس از 48 ساعت نسبت به قبل از تمرین کاهش معنی دار یافت. مقادیر CD4 در گروه TG بلافاصله پس از تمرین نسبت به قبل افزایش معنی دار را نشان داد. مقادیر CD3 در گروه TG بلافاصله و پس از 48 ساعت در مقایسه با قبل از تمرین افزایش معنی دار یافت، همچنین مقادیر پس از 48 ساعت در مقایسه با بلافاصله پس از تمرین افزایش معنی دار را نشان داد. در مقایسه مقادیر بلافاصله پس از ورزش با 48 ساعت پس از تمرین CD3 گروه TG نسبت به دو گروه T و C افزایش معنی داری یافته بود. مقادیر منوسیت ها، CD8 و نسبت CD4 به CD8، تفاوت معنی دار نیافت.

نتیجه­گیری: احتمالا فعالیت شدید و منظم ورزشی توام با مصرف کربوهیدرات سبب افزایش سطوح بعضی از سلول های ایمنی بدن و به دنبال آن افزایش دفاع سلولی در برابر بروز بیماری های ناشی از انجام تمرینات ورزشی شدید، می شود. توصیه عملی برای افرادی که مبادرت به انجام تمرینات ورزشی می کنند، این است که از مصرف کربوهیدرات ها در حین ورزش دریغ نکنند، به طوری که کربوهیدرات ها از عوامل محافظت در مقابل افزایش خطر عفونت در دوره بازگشت به حالت اولیه (Recovery time) و بعد از تمرینات سنگین می باشند.