مجله علوم پزشکی رازی

    زمینه و هدف: هم اکنون افزایش مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران موجب نگرانی شده است. مطالعات محدودی در زمینه شیوع و ریسک فاکتورهای همراه با مقاومت ارگانیسم‌ها شامل اشریشیاکلی که شایع ترین عامل مسبب عفونت ادراری است، انجام شده است. این پژوهش به منظور ارزیابی شیوع مقاومت و ریسک فاکتورهای مقاومت نسبت به جنتامایسین، سفتریاکسون و هر دوی آن‌ها توأماً، در گونه‌های اشریشیاکلی جدا شده از بیماران بستری شده با تشخیص عفونت ادراری حاد در تهران و در جمعیت کودکان انجام گردید.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی، مورد- شاهدی و آینده نگر از فروردین ماه سال 1384 تا فروردین ماه سال 1387 روی تمامی کودکان یک ماه تا 12 سال بستری شده در بیمارستان تخصصی ارجاعی اطفال حضرت علی اصغر(ع) با تشخیص نهایی عفونت ادراری انجام شد. کشت‌های مثبت اشریشیاکلی با انجام آنتی بیوگرام به روش Disk diffusion بر طبق توصیه NCCLS به سه دسته Susceptible، Resistant , Intermediate تقسیم شدند.ریسک فاکتورهای مورد نظر در گروه‌های مختلف مورد-شاهدی مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج مربوطه ابتدا به صورت آنالیز یک طرفه با آزمون Chi square و نهایتاً با Logistic regression توسط نرم افزار V.15  SPSS بررسی شد.

یافته‌ها: در کل 125 ایزوله اشریشیاکلی جمع آوری شد. میزان مقاومت، 4/38% برای سفتریاکسون، 24% برای جنتامایسین و 20% نسبت به هر دو آنتی‌بیوتیک سفتریاکسون و جنتامایسین تواماً بود. طبق آنالیز Univariate این فاکتورها به طور معنی‌داری با مقاومت اشریشیاکلی همراهی داشتند:

I) برای مقاومت به جنتامایسین: آنتی‌بیوتیک پروفیلاکتیک (006/0=p و 5/3=OR)، اختلالات اورولوژیک همراه(04/0=p و 4/2=OR)، مقاومت به سفتریاکسون (000/0=p و 7/15=OR)، ریفلاکس وزیکواورترال (021/0=p و 7/2=OR)، با یک تمایل به سمت معنی‌دار بودن برای سابقه کاتتر ادراری در یک سال گذشته (052/0=p و 5/2=OR) و همچنین برای سابقه بستری در بیمارستان طی 6 ماه گذشته (055/0=p و 2/2=OR‌)؛ II) برای مقاومت به سفتریاکسون: سابقه عفونت ادراری طی یک سال گذشته(012/0=p و 6/2=OR)، آنتی‌بیوتیک پروفیلاکتیک (001/0=p و 2/4=OR)، کاتترادراری در حال حاضر (007/0=p و 8/4=OR) کاتتر ادراری طی یک سال گذشته (006/0=p و 3/3=OR)، اختلالات اورولوژیک همراه (007/0=p و 7/2=OR)، سابقه جراحی طی یک ماه گذشته(03/0=p و 8/8=OR)، سابقه بستری در بیمارستان طی 6 ماه گذشته (000/0=p و 2/4=OR)، مقاومت به جنتامایسین (000/0=p و 7/15=OR)، ریفلاکس وزیکواورترال (04/0 =p و 2/2=OR) و مثانه نوروژنیک(003/0=p و 9/3=OR)؛ III) برای مقاومت به هر دو آنتی‌بیوتیک جنتامایسین و سفتریاکسون: سن کمتر از 4 سال (025/0=p و 9/3 = OR)، سابقه عفونت ادراری طی یک سال گذشته(038/0= p و 5/2=OR)، آنتی‌بیوتیک پروفیلاکتیک (002/0= p و 1/4=OR)، عفونت ادراری طی یک سال گذشته (036/0=p و 7/2=OR)، اختلالات اورولوژیک همراه (02/0=p و 9/2=OR)، سابقه بستری در بیمارستان در طی 6 ماه گذشته (037/0=p و 5/2=OR) و ریفلاکس وزیکواورترال (022/0=p و 8/2=OR). بعد از وارد کردن ریسک فاکتورهای با 05/0>p در آنالیز Logistic regression این نتایج حاصل شد: (I برای مقاومت به جنتامایسین: مقاومت به سفتریاکسون (000/0Sig.= و 5/13EXP(B) =) ؛ (II برای مقاومت به سفتریاکسون: سابقه بستری در بیمارستان طی 6 ماه گذشته (047/0 Sig.= و 9/2 EXP(B)=)؛ مقاومت به جنتامایسین (000/0Sig.= و 6/15EXP (B)=) ؛ (III برای مقاومت به هر دو آنتی بیوتیک جنتامایسین و سفتریاکسون: سن کمتر از 4 سال (04/0 Sig.= و 3/4EXP(B)=).

نتیجه‌گیری: برای بیمارستان‌های ارجاعی ودر گروه سنی کودکان چنانچه درمان امپایریک عفونت ادراری مد نظر باشد، باید به عوامل خطرساز مذکور به خصوص در بیماران بدحال توجه و درمانی متناسب با شرایط بیمار انتخاب کرد. همچنین نتایج این مطالعه از نظر اقدامات کنترلی برای کاهش میزان بالای مقاومت مشاهده شده به داروهای متداول خط اول حائز اهمیت است.