مجله علوم پزشکی رازی

    زمینه و هدف: تالاسمی، بیماری کم خونی ارثی با درمان تزریق خون مداوم است. مهم‌ترین عارضه این درمان رسوب آهن در ارگان‌های حیاتی است. مطالعات جدید  نشان می‌دهد که آهن می‌تواند در ریه هم رسوب نماید، بدون اینکه علائم  واضح بالینی در بیمار  ایجاد نماید. هدف از مطالعه حاضر، بررسی مشکلات ریوی توسط تست عملکرد تنفسی در بیماران مبتلا به بتا تالاسمی می‌باشد.

روش بررسی: در این مطالعه توصیفی تست عملکرد تنفسی (Pulmonary Function Test-PFT) 139  بیمار مبتلا به بتاتالاسمی بررسی شدند. اطلاعاتی از نظر میزان تزریق ومعاینه بالینی از بیماران به دست آمد. همزمان عکس ریه و آزمایش گازهای خونی و بررسی عملکرد ریوی انجام شد. نتایج  به‌دست آمده توسط برنامه نرم‌افزاری  SPSS V. 11.5 و آزمون آماری Chi-Square تجزیه و تحلیل شدند.

یافته‌ها: در 139  بیمار مورد بررسی، 85 بیمار (62% ) مذکر و 54 نفر (38%) مؤنث بودند. از این تعداد 104 بیمار تالاسمی ماژور (75%) و 35 بیمار (25%) تالاسمی اینترمدیا داشتند. متوسط سن آن‌ها 21 سال و متوسط مدت زمانی که روی تزریق خون مداوم بودند، 18 سال تعیین شد. در شرح حال 128 بیمار (5/95%)، هیچ شکایتی از نظر مشکلات تنفسی دیده نشد. عکس ریه در 112 بیمار گرفته شد. در 100 بیمار (2/89%) بافت ریه از نظر رادیولوژی طبیعی بود و در 12 بیمار (7/10%) عکس ریه نمای غیرطبیعی داشت. در آزمایش گازهای خون شریانی
-ABG)‌(Arterial Blood Gas میانگین فشار اکسیژن (PO₂) حدود 5/73% بود و میانگین اشباع اکسیژن هم 6/90% بود. متوسط میزان فریتین (ng/dl) 1800 نانوگرام در دسی‌لیتر  بود.

در مورد نتایج تست PFT، 101 بیمار (7/72% ) الگوی محدودیتی  (Restrictive pattern)داشتند، 35 نفر (1/25%) الگوی طبیعی و تنها 3 بیمار یعنی 2/2% از بیماران الگوی مرکب (Combined pattern) را نشان دادند. نتایج مطالعات فوق با طول مدت تزریق خون ارتباط معنی‌دار داشت (05/0 = Pvalue)، ولی با میزان فریتین ارتباط معنی‌داری نداشت (62/0 = Pvalue).

نتیجه‌گیری: در مطالعه حاضر الگوی محدودیتی بیشترین یافته در تست تنفسی  بود (7/72%)، درحالیکه  بیشتر از 95% بیماران مشکلات تنفسی نداشتند  و عکس ریه هم در 89%   طبیعی بود. لذا ریه می‌تواند به عنوان یک ارگان، تحت صدمات ناشی از تزریق خون و رسوب آهن واقع شود. اما باتوجه به ظرفیت ریوی بالا،  با وجود یافته غیرطبیعی در تست عملکرد ریوی، علائم بالینی و کلینیکی در بیماران مشاهده نمی‌گردد . از آنجایی که با افزایش کیفیت درمان و متوسط سن بیماران نمی‌توان تنها با یک شرح حال و یک معاینه بالینی از سلامت کامل این ارگان مطمئن شد، لذا در کنار یک درمان آهن‌زدایی خوب باید از سلامت ریه (با انجام این تست) آگاه شد تا در سن بالاتر مشکلات تنفسی برای بیماران رخ ندهد.