مجله علوم پزشکی رازی

  زمینه و هدف: استروئیدهای مادری اثرات گوناگونی بر روی تکامل مغز دارند. تاموکسیفن، بعنوان آنتاگونیست استروژن در مغز، باعث مرگ سلولی در سلولهای هیپوکامپ در حال تکامل موش صحرائی می‌گردد. استروژن تاثیر مهمی بر روند اعمال شناختی، یادگیری، پیری، آنژیوژنزیس، نوروژنزیس و حفاظت نورون‌ها دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثر تاموکسیفن به عنوان آنتاگونیست استروژن بر فعالیت آنزیم نیتریک اکسید سینتاز( NOS = Nitric oxide synthase ) موجود در نورون‌های پیرامیدال هیپوکامپ در حال تکامل موش صحرائی بود.

  روش بررسی: در این مطالعه که از نوع تجربی( experimental ) بوده است، 12 دسته موش صحرائی در 3 گروه کنترل، تجربی و Sham بررسی شدند که در هر گروه 4 رده سنی جنین فول‌ترم( E₂₂ )، نوزاد یک روزه( P₁ )، یک هفته( P₇ ) و سه هفته( P₂₁ ) مورد آزمایش قرار گرفت. تزریق تاموکسیفن به میزان 350 میکروگرم در حلال پروپیلن گلیکول، 2 روز قبل از زایمان، بصورت داخل صفاقی، روزی 2 بار انجام گرفت. پس از تهیه نمونه و برش انجمادی، واکنش هیستوشیمی بر روی ناحیه CA1 هیپوکامپ انجام گردید و میزان واکنش NADPH-diaphorase ( Reduced form of Nicotinamide adenine-dinucleotide phosphate ) بوسیله میکروسکوپ نوری مطالعه گردید. آنالیز نهایی توسط برنامه آماری ( version 11.0 ) SPSS و Independent-Samples T Test در تمام گروه‌ها انجام گردید.

  یافته‌ها: نتایج مشخص می‌سازد که در مراحل اولیه تکامل، تراکم سلولی کم بوده و بتدریج ضخامت لایه سلولی افزایش می‌یابد، بطوری که در هفته سوم بعد از تولد بیش‌ترین ضخامت مشاهده می‌شود. با توجه به نیمه عمر کوتاه تاموکسیفن، دیده شد که این ماده قادر است بیش‌ترین اثر را بر گروه E22 و P1 و همچنین P7 بگذارد و رسپتور استروژن را بلوک کند. در این مطالعه در نمونه‌هایی که تاموکسیفن دریافت نکردند، به دلیل وجود استروژن، میزان واکنش NADPH-diaphorase که بیانگر میزان فعالیت NOS می‌باشد، بیش‌تر بود و در نمونه‌هایی که تاموکسیفن دریافت نمودند، در مراحل اولیه دریافت، یعنی قبل از تولد و 16 ساعت بعد از تولد به دلیل بلوکه شدن رسپتور استروژن، میزان واکنش NADPH-diaphorase کاهش یافت و با گذشت زمان، این پاسخ رو به زوال گذاشت. از طرفی تعداد سلولهای عصبی در ناحیه CA1 هیپوکامپ متناسب با کاهش فعالیت NOS در این ناحیه، کاهش نشان داد. کاهش فعالیت NOS و نیز کاهش سلولهای هیپوکامپ در گروه‌های جنین 22 روزه(فول ترم) و نوزاد یک روزه و یک هفته‌ای مشاهده شد که به نظر می‌رسد که به علت کوتاه بودن عمر تاموکسیفن باشد.