دکتر مرضیه نجومی، دکتر وحید بهروان،
جلد ۱۱، شماره ۴۴ - ( ۱۲-۱۳۸۳ )
چکیده
از گذشته سوء مصرف استروییدهای آنابولیک مشکل بزرگ تمام رشته‌های ورزشی به خصوص رشته‌های قدرتی مانند بدن‌سازی و پاورلیفتینگ بوده است. هم‌چنین عوارض شایع و گاه تهدید کننده حیات این داروها، برای خود ورزش‌کاران موضوع مهم و مورد بحثی می‌باشد. مصرف این مواد از حدود دهه ۵۰ میلادی در ورزش‌کاران رواج یافت و با افزایش مصرف آن‌ها، گزارش‌هایی از سراسر جهان در رابطه با اثرات جانبی تهدید کننده آن‌ها منتشر شد. از جمله این عوارض، می‌توان به تومورهای کبدی، ژنیکوماستی، کوتاهی قد در نوجوانان و ریزش مو در ورزش‌کاران اشاره کرد. با توجه به اهمیت موضوع و وجود گزارش‌هایی در رابطه با مصرف بی‌رویه استروییدهای آنابولیک در ورزش‌کاران کشورمان، برآن شدیم تا فراوانی مصرف این مواد و سطح آگاهی ورزش‌کاران را در سطح شهر کرج تعیین کنیم. در این مطالعه مقطعی، ۴۰۳ ورزش‌کار رشته بدن‌سازی از ۹ باشگاه در سطح شهر کرج توسط نمونه‌گیری چند مرحله‌ای مورد بررسی قرار گرفتند. روش جمع‌آوری داده‌ها استفاده از پرسش‌نامه‌ای شامل ۲۵ سوال دموگرافیک و اختصاصی در زمینه سنجش آگاهی از عوارض داروها بود. با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS ver ۱۱ و آزمون‌های آماری Spearman correlation coefficient، ANOVA، Chi-square و T.test داده‌های طرح توصیف شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میانگین سنی ورزش‌کاران(۸± )۶/۲۲ سال به دست آمد و اغلب آن‌ها دارای تحصیلات زیردیپلم بودند(۱/۴۷%). سیزده درصد ورزش‌کاران از این داروها استفاده می‌کردند و در حدود ۱۳% نیز سابقه مصرف آن‌ها را ذکر می‌کردند. شایع‌ترین استرویید مصرفی، اکسی‌متولون با شیوع ۷/۱۶% بود. حدود ۲/۲۲% از ورزش‌کاران از نوع تزریقی استروییدهای آنابولیک استفاده می‌کردند. از مجموع امتیاز کل پرسش‌نامه(۴۰۰ امتیاز)، میانگین سطح آگاهی ورزش‌کاران ۸/۶۶ به دست آمد. بیش‌ترین میزان آگاهی مربوط به عوارض ناندرولون بود. بین سن ورزش‌کاران، سطح تحصیلات و سابقه ورزشی آن‌ها با آگاهی از عوارض داروها ارتباط مستقیم وجود داشت. به طور کلی سابقه حداقل ۱ نوبت مصرف استروییدهای آنابولیک در ورزش‌کاران مورد بررسی در حدود ۲۶% بود که این میزان نسبتاً بالا و نگران‌کننده است. آگاهی از عوارض این داروها بسیار پایین بود بنابراین آموزش ورزش‌کاران در مورد عوارض استروییدهای آنابولیک و اجرای طرح تحقیقاتی در مورد نگرش جوانان نسبت به مصرف این داروها توصیه می‌گردد.
