دکتر سیداکبر بیان‌زاده ، دکتر جعفر بوالهری ، دکتر محمدکاظم عاطف‌وحید ، ربابه نوری قاسم‌آبادی ، فهیمه فتحعلی لواسانی، عیسی کریمی کیسمی،
جلد ۱۴، شماره ۵۵ - ( ۴-۱۳۸۶ )
چکیده
زمینه و هدف: سوء مصرف مواد در زندان‌ها، یک مشکل جدی است، الگوهای پرخطر مصرف، منجر به بروز مشکلات بیشتری از جمله گسترش افراد HIV مثبت و مبتلا به ایدز می‌شود که ضرورت درمان سوء مصرف مواد و کاهش آسیب در زندان‌ها را مطرح می‌کند. هدف از انجام مطالعه حاضر، بررسی نقش مداخلات دارویی و روانشناختی در کاهش مخاطرات ناشی از مصرف مواد مخدر و بهبود وضعیت روانی زندانیان معتاد است. روش بررسی: برای این منظور، اثر دو درمان نگهدارنده متادون و درمان‌های مرسوم روانشناختی بر کاهش مصرف موادمخدر، شدت وابستگی به مواد، تزریق، تزریق مشترک، تزریق با وسایل غیراستریل، ارتباطات جنسی پرخطر و سلامت روان و رضایت زندانیان معتاد از درمانها، در یک مطالعه مورد ـ شاهدی کمی و کیفی بررسی شد. افراد گروه آزمایش(۳۸ نفر)، درمان نگهدارنده متادون و روانشناختی و افراد گروه شاهد(۳۱ نفر)، درمان‌های معمول روانپزشکی دریافت نمودند. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از: پرسشنامه جمعیت شناختی، پرسشنامه SCL-۹۰-R (Symptom checklist ۹۰ revised)، مقیاس خشم، مقیاس شدت وابستگی، پرسشنامه رفتارهای پرخطر و پرسشنامه رضایت مددجو. یافته‌ها: داده‌های مطالعه با استفاده از آزمون آماری t مستقل و Chi-square مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج مداخلات پس از تحلیل آماری و نیز تحلیل کیفی نشان داد که پس از ۶ ماه اجرای برنامه درمانی، در گروه آزمایش، تغییر معنی‌داری در مصرف مواد، تزریق مواد و استفاده اشتراکی از سرنگ صورت گرفت و شاخص‌های سلامت روان افزایش یافت ولی در زمینه رفتارهای پرخطر جنسی هیچ گونه تفاوتی در گروه‌ها دیده نشد. همچنین بیماران گروه درمان نگهدارنده متادون، به طور معنی‌داری بیش از گروه دیگر از خدمات دریافتی رضایت داشتند. نتیجه‌گیری: از یافتههای پژوهش نتیجه‌گیری می‌شود که ارایه مداخلات درمانی متادون، روانپزشکی و روانشناختی به معتادان در زندان‌ها، نه تنها مشکلی ایجاد نمی‌کند بلکه از بسیاری از مشکلات فعلی کاسته می‌شود و اقدامات فوق به کاهش آسیب در زندان کمک می‌کند.
کسری شریفی، بهرامعلی قنبری هاشم آبادی، محمد جواد اصغری ابراهیم آباد،
جلد ۳۱، شماره ۱ - ( ۱-۱۴۰۳ )
چکیده
زمینه و هدف: تکانشگری از جمله سازههای مهم و چندوجهی است که امروزه مورد توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه علوم رفتاری و روانشناسی بالینی قرار گرفته است، لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی نظام مند اثربخشی مداخلات مختلف روانشناختی بر کاهش تکانشگری در جامعه ایرانی انجام شد.
روش کار: این مطالعه با روش فراتحلیل انجام شد و جامعه آماری شامل پژوهشهای فارسی بود که جهت دستیابی به مقالات از پایگاههای معتبر علمی مجلات فارسی مانند مگیران،SID، پرتال جامع علوم انسانی، گوگل اسکالر، نورمگز تعداد ۵۵ مقاله با توجه به کلیدواژههای مداخلات روانشناختی، رویکرد شناختی-رفتاری، رفتاردرمانی دیالکتیکی، درمان شناختی-تحلیلی، ذهنآگاهی، رفتاردرمانی عقلانی-هیجانی، طرحواره درمانی، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و تکانشگری در بازه زمانی سال‌های ۱۴۰۱-۱۳۸۸ گزینش گردید، پس از بررسی مقالات براساس ملاکهای ورود و خروج تعداد ۲۵ مقاله خارج گردید و تعداد ۳۰ مقاله مناسب با موضوع پژوهش انتخاب شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرمافزار CMA۲ انجام گردید.
یافته ها: براساس نتایج حاصل شده اندازه اثر رویکردهای مختلف درمان روانشناختی بر کاهش تکانشگری ۷۲/۱- بدست آمد. بررسی مقالات نشان داد تکانشگری در بسیاری از اختلالات روانی که منجر به بروز رفتارهای پرخطر و مجرمانه می‌شود نقش کلیدی دارد. نتایج حاکی از آن بود که مداخلات درمانی متمرکز بر نظم بخشی هیجانی، تحمل پریشانی، تغییر ارزیابی‌های شناختی، بینش‌افزایی، خودآگاهی، اصلاح سبک‌های تصمیم‌گیری، خودکنترلی بیشتر، مهارت‌های ارتباطی و ابراز وجود دارای اثربخشی مطلوبی بر کاهش رفتارهای تکانشی است.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل شده از این پژوهش میتوان بیان نمود که پژوهشگران حوزه روانشناسی میتوانند نتایج این مطالعه را در بررسی های خود درباره میزان اثربخشی درمانها و رویکردهای مختلف روانشناختی بر متغیر تکانشگری در نظر داشته باشند و همچنین در تحلیل و انتشار یافتههای حاصل از پژوهش های خود دقت نظر بیشتری را اعمال نمایند که منجر به بهبود روند انجام مداخلات بالینی و کاهش نشانه های رفتار تکانشی در مراجعین و جامعه هدف خواهد شد.
