مجله علوم پزشکی رازی

---

لرز پس از بیهوشی عمومی به دلیل، افزایش مصرف اکسیژن تا ۶۰۰ % ، ایجاد کشیدگی در محل برش جراحی، افزایش فشار داخل چشم و مغز، نیاز به توجه و درمان دارد. استفاده از گرم کردن سطحی پوست و دارو در درمان لرز پس از عمل مطرح می‌باشند. مپریدین یک داروی مؤثر در درمان لرز است اما در برخی بیماران از جمله مصرف‌کنندگان MAO- I (Mono Amino oxidase inhibitor) دارای ممنوعیت مصرف است. لذا در این مطالعه سعی شده است تا با مقایسه اثر دارویی مپریدین با متادون در درمان لرز بعد از بیهوشی، جایگزین مناسبی برای مپریدین در مواقعی که مصرف آن ممنوع است پیدا کنیم. در این مطالعه که بصورت کارآزمایی بالینی صورت گرفت، ۵۰ بیمار به روش غیراحتمالی آسان انتخاب و با راندومیزاسیون در ۲ گروه متادون و مپریدین قرار داده شدند. در گروه مپریدین ۲۵ میلی‌گرم دارو به ازای ۷۰ کیلوگرم وزن بیمار بصورت داخل وریدی و در گروه متادون ۵/۲ میلی‌گرم به ازای ۷۰ کیلوگرم وزن بدن بصورت رقیق شده داخل وریدی استفاده شد و اثرات آنها در درمان لرز بعد از بیهوشی عمومی در ریکاوری بررسی گردید. میانگین سنی در گروه مپریدین ۷۶/۳۳ سال و در گروه متادون ۴/۳۴ سال بود. میانگین دمای اگزیلاری در گروه مپریدین ۱/۳۶ و در گروه متادون ۰۸/۳۶ بود که تفاوت معنی‌داری نداشت (۰۵/۰ P> ). در گروه مپریدین در ۸۴% موارد بهبودی لرز تا ۱۵۰ ثانیه پس از تزریق دیده شد و در گروه متادون در ۶۴% موارد بهبود لرز طی این مدت مشاهده گردید که با هم تفاوت معنی‌دار آماری نداشتند. (۰۵/۰ P> ). در گروه مپریدین اغلب بیماران در ۳۰ ثانیه اول، لرز آنها بهبود یافت و در گروه متادون این اثر در ۶۰ ثانیه اول پس از مصرف دارو دیده شد. اختلاف بهبودی در این ۲ گروه از نظر آماری معنی‌دار نبود (۰۵/۰ P> ). با توجه به نتایج بدست آمده می‌توان در موارد ممنوعیت مصرف مپریدین از متادون جهت درمان لرز پس از بیهوشی عمومی استفاده کرد.

---

به جهت ایجاد عوارض بدنبال مصرف بعضی از داروهای بیهوشی بر روی جنین، ایجاد بی‌دردی طی سزارین از مباحث مهم تحقیقاتی می‌باشد و سعی پژوهشگران بر این است که با بکارگیری روشهای جدید، ضمن کاهش عوارض بر میزان تاثیر بیحسی طی این جراحیها بیافریند. تجویز اپیدورال داروها پیش از سزارین روش انتخابی برای بیحسی می‌باشد. متادون و سوفنتانیل از جمله داروهایی می‌باشند که تجویز اپیدورال آنها در مطالعات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه نیز مدت زمان بیحسی و عوارض پس از آن در ارتباط با تجویز اپیدورال این داروها در بیماران تحت سزارین مورد بررسی قرار گرفت. شصت زن کاندید جراحی سزارین بطور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. برای بیحسی قبل از جراحی به یک گروه متادون با دوز mg/kg ۱۵/۰ و به گروه دیگر سوفنتانیل با دوز µ g/kg ۲/۰ بصورت اپیدورال تزریق شد. مدت زمان بیحسی و عوارض داروها توسط پرسشنامه‌ای که از قبل معتبر شده بود بدست آمد. میانگین سنی افراد مورد مطالعه در گروه متادون ۸/۷ ± ۴/۳۳ سال و در گروه سوفنتانیل ۴/۶ ± ۳/۳۴ سال بود که تفاوت معنی‌داری را بین دو گروه نشان نمی‌دهد. میانگین مدت زمان بیحسی درافراد گروه متادون بطور معنی‌داری بیشتر از افراد گروه سوفنتانیل بود(۴۲ ± ۲۹۶ دقیقه در مقابل ۴۰ ± ۱۹۷ دقیقه، ۰۵/۰ P< ). در بررسی عوارض داروها، شایعترین عارضه در گروهی که متادون دریافت نمودند، تعریق و شایعترین عوارض در افراد گروه سوفنتانیل، خواب‌آلودگی و سرخوشی بود. در این مطالعه مشاهده شد که مصرف اپیدورال متادون بطور معنی‌داری مدت زمان بیحسی بیشتری نسبت به سوفنتانیل ایجاد می‌نماید. با توجه به عوارض کمتر متادون به همراه طول مدت بیحسی بیشتر و از طرف دیگر قیمت مناسب و در دسترس بودن آن در کشور ایران، به نظر می‌رسد استفاده از این دارو بصورت اپیدورال نسبت به سوفنتانیل مناسبتر باشد.

---

امروزه پیوند عروق کرونری بیشترین تعداد عمل جراحی را در میان اعمال جراحی قلب باز دارد. در کشور ما براساس گزارشها و بررسیهای انجام شده، بیش از ۵۰ افرادی که برای عمل جراحی پیوند عروق کرونر(CABG) مراجعه می‌کنند، اعتیاد به تریاک دارند و از مقادیر بالایی از تریاک به صورت روزانه استفاده می‌کنند که در حین عمل جراحی و بیهوشی و در دوره پس از آن عوارض متعــددی را برای بیماران ایجاد می‌کند. در مطالعات متعدد متادون به عنوان داروی ترک اعتیاد برای به حداقل رساندن عوارض ناشی از اعتیاد به تریاک و سندرم قطع آن مورد استفاده قرار گرفته است، در این مطالعه نیز از متادون که یک مخدر صناعی است برای ایجاد بی‌دردی حین و بعد از عمل جراحی استفاده شد بدین ترتیب که به ۱۲۰ نفر از بیماران کاندید CABG مقدار ۶/۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت دوز واحد(بولوس) و داخل وریدی قبل از القای بیهوشی تزریق شد و مشاهده گردید که متادون در ۸۳/۸۰ از بیماران این گروه، علاوه بر ایجاد بی‌دردی مناسب حین عمل و دوره پس از عمل جراحی، آثار و عوارض ناشی از عدم مصرف تریاک در ICU (بخش مراقبت‌های ویژه) را نیز برطرف کرده است و تنها در ۵/۷ از بیماران مجبور به استفاده از تریاک خوراکی در مرحله پس از عمل و دوران بستری در بخش مراقبتهای ویژه(ICU) شدیم.

---

    زمینه و هدف: سوء مصرف مواد در زندان‌ها، یک مشکل جدی است، الگوهای پرخطر مصرف، منجر به بروز مشکلات بیش‌تری از جمله گسترش افراد HIV مثبت و مبتلا به ایدز می‌شود که ضرورت درمان سوء مصرف مواد و کاهش آسیب در زندان‌ها را مطرح می‌کند. هدف از انجام مطالعه حاضر، بررسی نقش مداخلات دارویی و روانشناختی در کاهش مخاطرات ناشی از مصرف مواد مخدر و بهبود وضعیت روانی زندانیان معتاد است. روش بررسی: برای این منظور، اثر دو درمان نگهدارنده متادون و درمان‌های مرسوم روانشناختی بر کاهش مصرف موادمخدر، شدت وابستگی به مواد، تزریق، تزریق مشترک، تزریق با وسایل غیراستریل، ارتباطات جنسی پرخطر و سلامت روان و رضایت زندانیان معتاد از درمان‌ها، در یک مطالعه مورد ـ شاهدی کمی و کیفی بررسی شد. افراد گروه آزمایش(۳۸ نفر)، درمان نگهدارنده متادون و روانشناختی و افراد گروه شاهد(۳۱ نفر)، درمان‌های معمول روانپزشکی دریافت نمودند. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از: پرسشنامه جمعیت شناختی، پرسشنامه SCL-۹۰-R (Symptom checklist ۹۰ revised)، مقیاس خشم، مقیاس شدت وابستگی، پرسشنامه رفتارهای پرخطر و پرسشنامه رضایت مددجو. یافته‌ها: داده‌های مطالعه با استفاده از آزمون آماری t مستقل و Chi-square مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج مداخلات پس از تحلیل آماری و نیز تحلیل کیفی نشان داد که پس از ۶ ماه اجرای برنامه درمانی، در گروه آزمایش، تغییر معنی‌داری در مصرف مواد، تزریق مواد و استفاده اشتراکی از سرنگ صورت گرفت و شاخص‌های سلامت روان افزایش یافت ولی در زمینه رفتارهای پرخطر جنسی هیچ گونه تفاوتی در گروه‌ها دیده نشد. همچنین بیماران گروه درمان نگهدارنده متادون، به طور معنی‌داری بیش از گروه دیگر از خدمات دریافتی رضایت داشتند. نتیجه‌گیری: از یافته‌های پژوهش نتیجه‌گیری می‌شود که ارایه مداخلات درمانی متادون، روانپزشکی و روانشناختی به معتادان در زندان‌ها، نه تنها مشکلی ایجاد نمی‌کند بلکه از بسیاری از مشکلات فعلی کاسته می‌شود و اقدامات فوق به کاهش آسیب در زندان کمک می‌کند.

---

 

زمینه و هدف: امروزه از اپیوئیدها برای کنترل و تسکین دردهای حاد و مزمن استفاده می­شود. اما بروز دو پدیده تحمل و وابستگی از مهم‌ترین معضلات مصرف این مواد می­باشد. به همین دلیل در این تحقیق به بررسی اثر ترکیبی متادون و هالوپریدول بر اکتساب و بیان تحمل و وابستگی به مورفین در موش­های سوری نر پرداخته شده است.

 

روش کار: در این پژوهش که یک مطالعه تجربی است ۹۸ سر موش سوری نر از نژاد NMRI انتخاب و در ۲ گروه اکتساب و بیان قرار گرفتند. هر گروه به ۷ زیر گروه شامل: کنترل، سالین (sham)، متادون، هالوپریدول، متادون + هالوپریدول، نسبت ۲ به ۱ متادون+هالوپریدول و نسبت ۱ به ۲ متادون + هالوپریدول تقسیم شد. همه موش­ها با دریافت دوزهای افزایشی مورفین به مدت ۷ روز معتاد شدند. تمامی داروها در گروه اکتساب ۳۰ دقیقه قبل از تزریق مورفین در مدت ۷ روز و در گروه بیان ۶۰ دقیقه قبل از تزریق مورفین در روز هشتم (روز تست) تزریق می­شدند. برای بررسی تحمل در روز تست، ۳۰ دقیقه قبل و بعد از تزریق مورفین آزمون درد با آب داغ انجام می­شد. جهت بررسی وابستگی با تزریق نالوکسان، موش­ها به­ مدت ۳۰ دقیقه مشاهده رفتاری می‌شدند. سپس داده­ها با استفاده از روش آنالیز واریانس یک طرفه به کمک نرم افزار sigma stat تحلیل شدند.

 

یافته‌ها: تزریق مزمن مورفین موجب القای تحمل و وابستگی در موش­ها گردید. درصد حداکثر اثر ممکن (Maximal Possible Effect- MPE) به عنوان شاخص تحمل در ۲ گروه اکتساب و بیان در ترکیب دارویی متادون ۱ + هالوپریدول ۲ نسبت به مورفین افزایش معنی داری پیدا کرد. همچنین در بررسی وابستگی، کاهش بارز رفتارهای سندرم ترک در گروه­های درمان ترکیبی مشاهده شد.

 

نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج این تحقیق نشان می­دهد که احتمالاً ترکیب دارویی متادون و هالوپریدول، خصوصا با نسبت ۱ به ۲ در کاهش تحمل و وابستگی به مورفین از اثربخشی تک تک داروها موثرتر می­باشد.

 

---