ویتامین D نقش کلیدی در متابولیسم کلسیم و فسفر بعهده دارد. همچنین عامل مهمی در رشد و استحکام استخوان و دندانها بشمار می‌رود. بمنظور بررسی وضعیت ویتامین D در زنان یائسه و ارتباط آن با میزان تراکم استخوان و سطـــح ادراری هیدروکسی پرولین، عیار سرمی ۲۵- هیدروکسی ویتامین ۳ D ، تراکم استخوان و هیدروکسی پرولیـــن تام ادرار در ۸۵ نفر از زنان یائســـه (محدوده سنی ۶۷-۴۹ سال) تعیین گردید و رابطه بیـــــن آنها مورد بررســی قرار گرفـــت. بیماران واجـــد شرایـــط از میان مراجعیـــن به مرکـــز سنجـــش تراکـــــم استخوان بیمارستان لقمان حکیـــم انتخاب شدنــــد. اندازه‌گیری عیار سرمـی ۲۵- هیدروکسـی ویتامیـــن ۳ D و نیــــز سطح ادراری هیدروکســــی پرولیـــن بترتیـــب با استفاده از روشهای HPLC ( High Performance Liquid Chromatography ) و اسپکتروفتومتری ـ برای اولین بار در ایران ـ انجام پذیرفت. میزان تراکم استخوان نیز با روش Dual Energy X-ray Absorptiometry در نواحی ستون فقرات کمری و استخوان ران ارزیابی شد.
دامنه عیار ۲۵- هیدروکسی ۳ D سرم بین ng/ml ۰/۶۴-۸/۳ (میانگین و انحراف معیار ng/ml ۴/۱۱ ± ۳/۱۷) بود. ۳۸% از زنان مورد بررسی دچار کمبود ویتامین D (کمتر از ng/ml ۱۲) بودند. در اندازه‌گیری تراکم استخوان ستون فقرات ( L۲-L۴ )، ۳۴% از بیماران دارای تراکم استخوانی نرمال، ۳۹% موارد دچار استئوپنی و ۲۷% آنان دچار استئوپوروز بودند. در اندازه‌گیری تراکم استخوان ران (تراکم تام)، ۶/۵۰% موارد نرمال، ۴۷%موارد دچار استئوپنی و ۳/۲% بیماران دچار استئوپوروز بودند. نسبت عیار هیدروکسی پرولین به کراتینین ادرار بعنوان شاخص هیدروکسی پرولین بکار گرفته شد و دامنه آن بین mmol / µ mol ۰/۵۱-۵/۳ (میانگین و انحراف معیار mmol / µ mol ۸/۸ ± ۸/۱۴) بود. رابطه معنی‌داری بین سطح سرمی ۲۵- هیدروکسی ویتامین ۳ D و میزان تراکم استخوان ستون فقرات مشاهده شد(۰۵/۰ < P و ۲۱/۰= r )، لیکن رابطه معنی‌داری با میزان تراکم استخوان ران بدست نیامد. میزان هیدروکسی پرولین ادرار هیچگونه رابطه معنی‌داری با سطح سرمی ۲۵- هیدروکسی ویتامین ۳ D و همچنین میزان تراکم استخوان ستون فقرات و ران نداشت.
بر اساس این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که کمبود ویتامین D در زنان یائسه ایرانی بطور رایج مشاهده می‌شود و عیار سرمی ۲۵- هیدروکسی ویتامین
۳ D با میزان تراکم استخوان ستون فقرات همبستگی معنی‌داری نشان می‌دهد
