مجله علوم پزشکی رازی

---

    کاهش سطح سرمی روی یک یافته شایع در بیمارانی که همودیالیز می‌شوند، است. از آن جا که این عنصر یکی از اجزای اصلی تعدادی از سیستم‌های آنزیمی درون سلولی می‌باشد، کمبود آن می‌تواند موجب اختلالات مهمی در بدن شود. چندین مطالعه وجود دارد که ارتباط کاهش روی سرم و تعدادی از اختلالات عصبی از جمله نوروپاتی محیطی را نشان می‌دهد. تاکنون شواهدی که براساس آن بتوان مصرف معمول روی یا اندازه‌گیری سطح سرمی آن را در تمام بیمارانی که همودیالیز می‌شوند توصیه کرد، به دست نیامده است. هدف از این مطالعه بررسی رابطه سطح سرمی روی و سرعت هدایت عصبی در بیمارانی که همودیالیز می‌شوند و هم چنین ارتباط بین کمبود روی سرم و نوروپاتی محیطی بوده است. اگر چنین ارتباطی وجود داشته باشد، اقداماتی که در جهت اصلاح سطح سرمی روی انجام می‌شود می‌تواند نقش مهمی در کاهش شیوع نوروپاتی اورمیک داشته باشند. در این مطالعه مقطعی بررسی الکتروفیزیولوژیک اعصاب حسی و حرکتی اندام‌ها در ۶۷ بیمار غیر دیابتی همودیالیزی مزمن در شهرهای کرمان، رفسنجان. سیرجان و جیرفت انجام شد و تمام بیمارانی که همکاری لازم را داشته و از نظر کاتابولیک در وضعیت ثابتی بودند وارد مطالعه شدند. ابتدا میزان روی سرم این بیماران با روی سرم در ۷۲ فرد سالم گروه شاهد مقایسه شد سپس در ۶۷ بیمار همودیالیزی ذکر شده با حذف تأثیر فاکتورهای کفایت دیالیز(KT/V)، میزان کاتابولیسم پروتئین(PCR)، میزان پاراتورمون(PTH)، فاصله بین ۲ دیالیز و طول مدت نگه‌دارنده با دیالیز، ارتباط بین روی سرم با سرعت هدایت عصبی(NCV) و DL(Distal latency) در هر یک از اعصاب اندام تحتانی به صورت مجزا مورد بررسی قرار گرفت. میانگین و انحراف معیار روی سرم در ۶۷ بیمار فوق ۰۵/۳۰±۱۳/۹۴ و در ۷۲ فرد سالم گروه شاهد ۸/۴۲±۵۳/۱۰۴ میکروگرم درصد بود که این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار است(۰۵/۰P<). در ۵۷% بیماران شواهد الکتروفیزیولوژیک نوروپاتی محیطی و در ۳۳% آن‌ها شواهد بالینی آن وجود داشت. بیش‌ترین عصب درگیر عصب پرونئال سطحی بود و میانگین و انحراف معیار روی در ۳۸ بیماری که در این عصب NCV کم‌تر از حد طبیعی داشتند، ۱/۲۵±۹/۸۸ و در ۲۹ بیمار دیگر ۹/۳۴±۹۹/۱۰۵ میکروگرم درصد بود که این تفاوت نیز دارای ارزش آماری می‌باشد(۰۳/۰P<). از سوی دیگر ارتباط میان روی سرم با NCV در اعصاب حسی سورال(۰۱/۰P<) و پرونئال سطحی (۰۵/۰P<) و با DL در عصب پرونئال سطحی(۰۱/۰P<) دارای ارزش آماری بود. نتیجه آن که نوروپاتی محیطی و کمبود سطح سرمی روی از یافته‌های شایع در بیماران همودیالیزی است و کمبود روی سرم می‌تواند یکی از عوامل موثر در ایجاد نوروپاتی محیطی باشد. عدم وجود ارتباط بین روی سرم و DL و NCV اعصاب حرکتی در بیماران مورد مطالعه می‌تواند به علت شدت درگیری کم‌تر اعصاب حرکتی در جریان اورمی باشد

---

    زمینه و هدف: اختلال در عملکرد سیستم آمینرژیک مرکزی منجر به بروز عارضه افسردگی در بیماری دیابت می‌گردد. با توجه به تأثیرگذاری محدود داروهای ضدافسردگی حاضر، بررسی گزینه‌های درمانی جدید با ویژگی تعدیل کنندگی سیستم آمینرژیک مرکزی ضروری بنظر می‌رسد. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی اثرات احتمالی ضد افسردگی ملاتونین در موش‌های صحرائی دیابتی بود.

روش کار: در این مطالعه که از نوع تجربی بود از ۴۰ رأس موش صحرائی نر نژاد ویستار با محدوده وزنی ۲۰±۲۰۰ گرم استفاده شد. حیوانات به چهار گروه ده‌تائی: شاهد، ملاتونین، دیابتی و دیابتی دریافت کننده‌ی ملاتونین تقسیم شدند. القاء دیابت با‌ تزریق داخل‌صفاقی (i.p.) mg/kg۵۰ استرپتوزوتوسین انجام گرفت. ملاتونین (mg/kg/day i.p. ۱۰)، ۷۲ ساعت پس از القاء دیابت، بمدت ۵ هفته تزریق گردید. در پایان دوره تیمار جهت بررسی میزان افسردگی و مکانیسم احتمالی بروز آن، آزمون‌های شنای اجباری پیراسته و آزمون جعبه باز انجام شد. در آزمون شنا مدت زمان حرکات صعودی، شنا و بی‌تحرکی و در آزمون جعبه باز تعداد واحدهای حرکتی حیوان محاسبه گردید. تحلیل داده‌ها با آنالیز واریانس یک‌طرفه و متعاقب آن آزمون توکی HSD با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۱۵ انجام گرفت.

یافته‌ها: ابتلا به دیابت منجر به افزایش معنی‌دار (۰۵/۰P<) مدت زمان بی‌تحرکی و حرکت صعودی طی آزمون شنا (بترتیب بعنوان شاخص‌های افسردگی و فعالیت سیستم نور‌آدرنرژیک) در مقایسه با حیوانات شاهد گردید. مدت زمان شنا (شاخص فعالیت سیستم سروتونرژیک) و میزان فعالیت حرکتی (شاخص فعالیت سیستم دوپامینرژیک) در حیوانات دیابتی در مقایسه با گروه شاهد بطور معنی‌داری (۰۵/۰P <) کاهش یافت. تزریق روزانه ملاتونین به حیوانات دیابتی، شاخص‌های رفتاری مذکور را بطور معنی‌دار (۰۵/۰P <) در مقایسه با حیوانات گروه دیابتی تعدیل نمود. ملاتونین میزان فعالیت حرکتی حیوانات غیردیابتی را بطور معنی‌دار (۰۵/۰P <) در مقایسه با حیوانات گروه شاهد کاهش داد، در حالی که تأثیر معنی‌داری بر شاخص‌های زمانی حرکات صعودی و شنا و بی‌تحرکی در حیوانات غیردیابتی دریافت کننده‌ این هورمون نداشت.

نتیجه‌گیری: ملاتونین با تعدیل فعالیت سیستم آمینرژیک مرکزی از تشدید افسردگی در بیماری دیابت جلوگیری می‌کند.

---

  زمینه و هدف : حاملگی به عنوان یک پدیده ایمونولوژیک دارای خصوصیات منحصر به فردی است که میان‌کنش بین سلول‌های ایمنی مادر و جنین نه تنها موجب آسیب به جنین نمی‌شود بلکه لازمه رشد و تکامل جنین است. از آنجا که عملکرد سلول‌های ایمنی رحم در موفقیت بارداری از اهمیت بسزایی برخوردار است و بسیاری از سقط‌های خود به خودی با نقایص ایمونولوژیک ارتباط دارد. شناختن سلول‌های ایمنی، پراکندگی این سلول‌ها در بافت رحم و مکانیسم‌های ایمنی دخیل در ایجاد تحمل طبیعی به یک آلوگراف (جنین) ضروری به نظر می‌رسد.

  روش کار : این مطالعه یک مطالعه توصیفی-تحلیلی می‌باشد. در این مطالعه پراکندگی سلول‌های مختلف ایمنی در دو بافت طحال و رحم در موش‌های باردار نژاد NMRI با استفاده از آنتی‌بادی‌های مونوکلونال، آنزیم HRP ، آنزیم آلکالین فسفاتاز و نهایتاً ظهور رنگ در سلول‌های دارای مارکرهای موردنظر در قالب رنگ‌آمیزی ایمونوهیستوشیمی بررسی شد. . از آزمون غیر پارامتریک Wilcoxon برای تجزیه وتحلیل داده‌ها استفاده شده است.

  یافته ها: یافته‌های حاصل از رنگ‌آمیزی ایمونوهیستوشیمی با آنتی‌بادی‌های مختلف نشان داد که بین دو بافت طحال و رحم از نظر جمعیت سلول‌های CD۱۱c+ ، CD۱۱b+ ، CD۸۶+ و+ MHC-II تفاوت معنی‌داری وجود دارد. همچنین پراکندگی سلول‌های ایمنی در نواحی مختلف بافت طحال و رحم متفاوت است.

  نتیجه ‌ گیری : الگوی پراکندگی متفاوت سلول‌های ایمنی در بافت رحم نسبت به بافت طحال بیانگر اهمیت و نقش ایمنی مخاطی رحم در حفظ جنین و پیشبرد حاملگی موفق می‌باشد. همچنین حضور سلول‌های ایمنی در نواحی مشخص باعث ممانعت از پاسخ‌های مخرب سیستم ایمنی بر ضد جنین می‌گردد.

---

 

زمینه و هدف: خواب یک ریتم بیولوژیک سیرکادین پدیده فیزیولوژیک فراگیری می باشد که در همه گونه های مهره داران دیده می شود و شامل دو بخش (Rapid Eye Movement) REM و non-REM می باشد. محرومیت کامل یا نسبی ازخواب باعث بروز اختلالات شناختی می گردد. اختلالات شناختی متعاقب محرومیت از خواب احتمالا ناشی از تغییرات سلولی در بعضی از نواحی مغزی درگیر در این پدیده می باشد. با توجه به نقش هیپوکامپ در فعالیت های شناختی و همچنین ادامه نوروژنز در ان، در تحقیق حاضر اثر محرومیت کوتاه مدت از خواب REM برنوروژنز و حافظه موشهای صحرایی نر مطالعه گردید.

 

روش کار: این تحقیق بر روی ۲۴ سر موش صحرائی نر بالغ نژاد ویستار که به طور تصادفی در ۳ گروه تقسیم شدند انجام گرفت. از روش سکو برای القای محرومیت ۷۲ ساعت از خواب REM، از ماز آبی موریس برای بررسی حافظه و از رنگ­آمیزی Brdu جهت مطالعه نوروژنز ناحیه هیپوکامپ استفاده شد. داده­ها توسط نرم افزار SPSS آنالیز و سطح ۰۵/۰>p معنی­دار تلقی گردید.

 

یافته­ها: نتایج نشان داد که محرومیت از خواب REM در مقایسه با گروه کنترل بر شاخص­های حافظه اثر معنی­داری داشته است. همچنین نوروژنز در ناحیه هیپوکامپ گروه آزمایش در مقایسه با گروه شاهد کاهش معنی­داری را نشان داد.

 

نتیجه­گیری: اختلال در فعالیت­های شناختی شامل حافظه فضایی و جهت­یابی متعاقب محرومیت از خواب REM با تغییرات سلولی برخی از نواحی مغز که مستقیما با مراکز درگیر در کنترل پدیده خواب مرتبط نمی باشند همراه است.

 

---

زمینه و هدف: با توجه به اینکه اعتیاد، یک بیماری زیستی، روان شناختی و اجتماعی است و به دلیل ماهیت پیش‌رونده‌اش همه ابعاد زندگی، فرد، خانواده و اجتماع را به خطر می‌اندازد، پژوهش حاضر با هدف شناخت و پیش‌بینی متغیرهای اثرگذار بر موفقیت در ترک مواد در میان معتادان مراکز ترک اعتیاد استان البرز در سال ۱۳۹۵ انجام شده است.
روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی است که به صورت مقطعی انجام شده است. در این پژوهش، ۲۰۰ معتاد موفق و ۲۰۰ معتاد ناموفق به ترک اعتیاد به روش نمونه‌گیری در دسترس بر اساس جدول مورگان وارد مطالعه شدند و هر دو گروه به پرسشنامه‌های فرم کوتاه شخصیت نئو، راهبردهای تنظیم هیجان شناختی، ناگویی خلقی تورنتو، مقیاس عواطف منفی داس، نگرش معنوی شهیدی و فرج نیا، و حمایت اجتماعی ادارک شده زیمت پاسخ داده‌اند. تحلیل داده‌ها به روش تحلیل تشخیصی گام به گام و با استفاده از نرم افزار SPSS-۲۰ انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین، متغیرهای حمایت اجتماعی، نگرش معنوی، برون‌گرایی، توافق جویی، وجدانی بودن و راهبردهای تنظیم هیجان در گروه افراد موفق در ترک اعتیاد و میانگین عواطف منفی، ناگویی خلقی، روان‌نژندی و پذیرش در گروه افراد ناموفق در ترک اعتیاد بیشتر می‌باشد. تفاوت بین میانگین گروه‌ها در تمام متغیرها در سطح ۰۱/۰ و در متغیر پذیرش در سطح ۰۵/۰ معنادار گزارش گردید.
نتیجه‌گیری: از بین ۱۸ متغیر پیش‌بین، ۷ متغیر حمایت اجتماعی، عواطف منفی، ناگویی خلقی، نگرش معنوی، برون‌گرایی، پذیرا بودن و ارزیابی مجدد مثبت، در مدل باقی ماندند که با قدرت ۸/۸۶ درصد توانایی پیش‌بینی متغیر ملاک یعنی موفقیت ترک اعتیاد در میان معتادان را دارد.
 

---

زمینه و هدف: سوختگی عمده­ترین تأثیر را روی کیفیت زندگی بیماران گذاشته و سبب مختل شدن رفاه جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی در آنان می­شود. این پژوهش با هدف تأثیر برنامه درمانی مبتنی بر الگوی روانی- اجتماعی بر بهبود کیفیت زندگی در افراد مبتلا بهاختلال استرس پس از سانحه (Posttraumatic stress disorder-PTSD) ناشی از سوانح سوختگی انجام شد.
روش کار: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش­آزمون – پس­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه بیماران مراجعه­کننده به بیمارستان سوانح سوختگی شهید مطهری تهران در سال ۱۳۹۶ بود که با استفاده از نمونه­گیری تصادفی ساده تعداد ۳۰ بیمار با تشخیص PTSD، در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزارها شامل مصاحبه نیمه­ساختاریافته تشخیصی بر اساس DSM-۵، فهرست اختلال استرس پس از ضربه (PCL-۵) و پرسش نامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL-۲۶) بود. برنامه درمانی در طی ۱۲ جلسه برگزار شد و پس از گذشت دو ماه مجدد از گروه آزمایش پیگیری به عمل آمد و نتایج با استفاده از تحلیل کواریانس  چند متغیره و تی همبسته تحلیل گردید.
یافته­ ها: نتایج تحلیل کواریانس چندمتغیری نشان داد مقدار F به­دست آمده برای ابعاد کیفیت زندگی شامل بعد جسمی (۰۴/۰p>)، بعد روانی (۰۳/۰p>)، بعد اجتماعی (۰۹/۰p>) و بعد محیط فیزیکی (۰۴/۰p>)، در سطح ۰۵/۰ معنی­دار است و برنامه درمانی مبتنی بر الگوی روانی - اجتماعی بر ابعاد کیفیت زندگی مؤثر است. نتایج آزمون t وابسته جهت بررسی میزان ماندگاری تأثیر برنامه درمانی هم در سطح ۰۵/۰ معنی­دار است.
نتیجه ­گیری: برنامه درمانی روانی- اجتماعی به‌عنوان درمانی مؤثر و ویژه می­تواند برای بهبود کیفیت زندگی افراد دچار اختلال استرس پس از ضربه ناشی از سوختگی استفاده شود.

---

زمینه وهدف: اعتیاد به عنوان یکی از مسائل پیچیده اجتماعی در عصر حاضر است که زمینه ساز بروز بسیاری از آسیب ها و انحرافات اجتماعی می‌باشد  هدف ازپژوهش حاضر تدوین مدل مسیر پیش بینی ترک اعتیاد بر اساس متغیرهای فردی، معنوی و هیجانی انجام شده است.
 روش کار: مطالعه حاضر یک پژوهش همبستگی است، ۳۰۰ نفر از افراد معتاد در محدوده سنی ۱۷ تا ۶۹ سال مراجعه کننده به مرا کز  ترک اعتیاد استان البرز در سال ۱۳۹۵(۱۵۰ نفر موفق و۱۵۰ نفر نا موفق به ترک اعتیاد( به صورت در دسترس بر اساس جدول مورگان ،  با هدف  تعیین نقش معنویت و تنظیم شناختی هیجانی وارد مطالعه شدند. ابزار مود استفاده، پرسشنامه های  نگرش معنوی شهیدی و فرج نیا و مقیاس راهبردهای تنظیم هیجان شناختی بود. برای پیش بینی ترک مواد از طریق یک معادله مسیر، از نرم افزارهای Spss-۱۶ و lisre۸,۷   استفاده شد.
یافته ها: نتایج حاکی از آن بود که سن، وضعیت تآهل، تنظیم هیجانی مثبت ومنفی و نگرش معنوی به صورت معنی‌داری موفقیت در ترک اعتیاد را پیش بینی می‌کنند. بالاترین ضریب پیش بینی در ترک اعتیاد مربوط به داشتن نگرش معنوی با ضریب  استاندارد۶۲/۰=β بود
نتیجه گیری: بنابراین از نتایج پژوهش حاضر می توان در راستای شناسایی متغیرهای دخیل در ترک اعتیاد و کاربرد آن‌ها در مراکز ترک اعتیاد برای موفقیت در ترک مواد استفاده نمود.

---

زمینه و هدف: این پژوهش به طراحی مدل انگیزه کارکنان  مبتنی بر تصویرسازمانی  و شایستگی و ادراک مدیران در کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان اصفهان پرداخت.
روش کار: جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان اصفهان تشکیل دادند که تعداد آن‌ها ۳۲۷ نفر بوده است.  نمونه آماری  برابر با ۱۴۹ نفر (زن و مرد) انتخاب شدند. جهت جمع‌آوری اطلاعات از پرسش‌نامه محقق ساخته تصویرسازمانی ۶۱ سوال  پرسش‌نامه انگیزه، اوجاقی در سال و پرسش‌نامه شایستگی و ادراک مدیران الریکاستفاده گردید. برای تحلیل داده‌ها از آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی، رگرسیون چند متغیره، تحلیل مسیر و برای ارایه مدل از روش مدل معادلات ساختاری  استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج در این پژوهش نشان داد که  تصویرسازمانی نه تنها دارای اثر مستقیمی بر انگیزه است، بلکه اثر غیر مستقیم آن از طریق انگیزه کارکنان بیشتر از اثر مستقیم آن است.
نتیجه‌گیری: بنابراین مدیران شایسته اداراه ورزش و جوانان  با ایجاد تصویرسازمانی  مناسب در ذهن کارکنان  نه تنها می‌توانند کارایی کارکنان را افزایش دهند، بلکه می‌توانند انگیزه کارکنان را که خود در سازمان  موثر است، افزایش دهند.
 

---

زمینه و هدف: نزدیک بینی بر کیفیت زندگی افراد تاثیر گذارده و باعث مشکلاتی در زندگی افراد می‌شود. همچنین مشکلات بینایی می‌تواند باعث افسردگی در افراد شود. از روش‌های متعدد اصلاحی همچون عینک، لنزهای طبی برای بهبود وضعیت دید استفاده می‌شود و یکی دیگر از روش‌ها جراحی لازک است. با توجه به یافته‌های پیشین جراحی انتخاب بهتری برای اصلاح دایم بینایی است. به همین دلیل هدف این پژوهش بررسی کیفیت زندگی و افسردگی در بیماران با نزدیک بینی کم و زیاد پیش و پس از جراحی لازک است.
روش کار: در این پژوهش ۳۱۱ بیمار مشارکت داشتند. از ابزار IER QOL (institute for eye research multidimensional quality of life) در ارزیابی وضعیت کیفیت زندگی بیماران استفاده شد. برای بررسی افسردگی در بیماران از پرسشنامه ۲۱ سوالی بک استفاده شد. بیماران پیش از جراحی و ۲ ماه پس از جراحی مورد ارزیابی قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که کیفیت زندگی بیماران پس از جراحی بهبود معناداری یافته است (۰۰۱/۰p<). کیفیت زندگی بیماران با نزدیک بینی کم نیز بالاتر از گروه دیگر بود. بیماران با نزدیک بینی کم (۰۵۲/۰p<) و بالا (۰۶۳/۰p<) در متغیر افسردگی تغییر معناداری نداشتند.
نتیجه‌گیری: جراحی روش مناسب‌تری برای اصلاح مشکلات بینایی در افراد است. نزدیک بینی بالا بر کیفیت زندگی افراد تاثیر منفی دارد.

---

زمینه و هدف: سرطان به عنوان یک بیماری مزمن و ناتوان‌کننده دارای تبعات بسیاری است و زندگی فرد را از جهات مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد. پژوهش حاضر با هدف تبیین اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر خود کارآمدی و بهزیستی روانشناختی مبتلایان به سرطان انجام شد.
روش کار: طرح پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با پیش آزمون - پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه بیماران مبتلا به سرطان مراجعه کننده به بیمارستان شهید فیاض بخش در تهران در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند. از این بین، تعداد ۳۰ نفر که دارای ملاک‌های ورود به مطالعه بودند و تمایل به شرکت در پژوهش داشتند، به طور داوطلب انتخاب شدند و به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش تحت ۸ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای درمان متمرکز بر شفقت به شیوه گروهی و هفتگی قرار گرفت. ابزار جمع­آوری داده­ها عبارت بود از مقیاس خودکارآمدی عمومی (Schwarzer & Jerusalem، ۱۹۷۹) و پرسشنامه بهزیستی وانشناختی Ryff)، ۱۹۸۹). داده­ها از طریق آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیری و چند متغیری تحلیل شدند.
یافته­ها: نتایج نشان داد که درمان متمرکز بر شفقت بر خودکارآمدی و بهزیستی روانشناختی مبتلایان به سرطان اثربخش است (۰۵/۰>P).
نتیجه­گیری: بنابراین در حیطه سلامت مربوط به مبتلایان به سرطان می توان مداخلات مبتنی بر شفقت را به منظور ارتقای سلامت روان این بیماران مورد  استفاده قرار داد، چرا که درمان متمرکز بر شفقت در این بیماران می تواند بر بهبود خودکارآمدی و بهزیستی روانشناختی موثر باشد.
 

---