Research code: 1403-4-116-32763
Ethics code: IR.IUMS.REC.1403.920
Clinical trials code: مطالعه :ارآزمایی بالینی نیست
مرکز تحقیقات رشد و نمو کودکان، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران ، elahenorouzimd@gmail.com
چکیده: (225 مشاهده)
سردبیر محترم
تولد نوزادان مادران مبتلا به سوء مصزف مواد در تهران و به طور کلی در دنیا شیوع نسبتاً بالایی دارد و این رقم روزبه روز در حال افزایش است (1-3). به نظر می رسد این مساله به ویژه در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران با توجه به حجم ریاد زایمانها و نیز موقعیت بیمارستانها در مناطق کم برخوردار شهر چشمگیر است. روند رشد و تکامل این نوزادان پس از ترخیص از بیمارستان اهمیت زیادی دارد، ولی اغلب مغفول باقی میماند، چراکه به نظر میرسد والدین این شیرخواران پیگیری مناسبی از نظر تغذیه و استفاده از مکملها ندارند. مراجعه اجباری برای واکسیناسیون فرصتی برای پایش وضعیت رشد و تکامل و ارزیابی وضعیت مراقبت و تغذیه این شیرخواران در اختیار میگذارد.
از سویی در بررسی های انجام شده در مطالعات خارج از ایران، نتایج متناقضی در مورد رشد و وزن گیری این شیرخواران گزارش شده است. در تعدادی از مطالعات، عدم وزن گیری مناسب به دلیل مراقبت ناکافی و سوءتغذیه و عدم استفاده مناسب و بجا از مکملهای توصیه شده گزارش شده است، همچنین به دلیل تحریک پذیری سیستم عصبی و اختلال عملکرد اتونوم، این شیرخواران نیازهای متابولیک افزایش یافتهای دارند که منجر به عدم وزن گیری مناسب آنان میگردد. از دیگر سو، برخی مطالعات افزایش وزن گیری به دلیل پلی فاژی و تغذیه بیش از حد نیاز به منظور رفع بیقراری شیرخوار مادر معتاد را گزارش کرده اند (4-8).
لذا با توجه به شیوع بالای تولد نوزادان مادر معتاد در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه ایران، نتایج متناقض مطالعات مشابه خارج از ایران و عدم وجود پیشینه مشابه پژوهش در این موضوع، بر آن شدیم تا طی مطالعه کوهورت تاریخی با کد اخلاق IR.IUMS.REC.1403.920 ، ضمن ارزیابی وضعیت رشد در سال اول پس از تولد، و بررسی اندکسهای رشد (وزن و قد و دور سر) در بدو تولد، ۶ ماهگی و ۱۲ ماهگی بر اساس پرونده های پیگیری در مراکز بهداشت تحت پوشش دانشگاه ایران در شیرخواران مادران معتاد متولد شده در بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه ایران (شهید اکبرآبادی، رسول اکرم، فیروزآبادی) از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ و مقایسه آنها با گروه کنترل، در جهت ارتقای وضعیت موجود، برنامهریزی برای مراقبت دقیقتر و پیگیری بهتر این دسته از بیماران و هدایت آنان در جهت رشد مناسب، گام مثبت و موثری برداریم. برای دسترسی به اطلاعات موردنیاز کد ملی مادران از پرونده های بیمارستانی استخراج شد و بر اساس آن کد ملی نوزاد به دست آمد و اطلاعات مربوط به نوبتهای بعدی مراقبت شیرخوار در مراکز بهداشت (نوبت ۶ و ۱۲ ماه) از جمله اندکسهای رشد از سامانه سینا در وزارت بهداشت استخراج شد. دسترسی به سامانه با هماهنگی معاونت محترم بهداشتی دانشگاه و معاون اجرایی ایشان برای مجریان امکانپذیر شد.
نتایج حاصل از این بررسی شگفتانگیز بود.
در مجموع در سه بیمارستان مورد مطالعه، 263 نوزاد مادر معتاد بر اساس خوداظهاری و بررسی پرونده های بالینی شناسایی شدند که اطلاعات مربوط به نوزادان در بدو تولد در جدول 1 گنجانده شده است. مقادیر وزن و قد و دور سر در بدو تولد در محدوده نرمال مورد انتظار قرار داشتند که این امر نشا ندهنده رشد داخل رحمی مناسب این دسته نوزادان بود.
مهمترین یافته مطالعه از دید ما این نکته بود که در پیگیری 6 و 12 ماهگی این شیرخواران در مراکز بهداشت، تنها به اطلاعات دو شیرخوار از مجموع 263 مورد دسترسی پیدا شد.
شایعترین علت عدم امکان پیگیری به عدم ثبت شماره صحیح تلفن مادران برمیگردد. ولیکن، به طور کلی عدم امکان پیگیری کودکان به ترکیبی از عوامل شامل عدم ثبت خانوار در سامانه به علت تک والد بودن شیرخوار (67 مورد)، مادر فاقد هویت (28مورد)، تکمیل نشدن سوابق مراقبتی (13 مورد)، مشکلات سامانه (14 مورد)، تلفنهای اشتباه یا بدون ثبت در سیستم یا عدم پاسخگویی (139 مورد) ارتباط مییابد.
نتایج حاصل از این مطالعه روشن کرد که علیرغم تعداد بالای نوزادان مادر معتاد در بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه ایران، متاسفانه امکان پیگیری در ماههای بعدی از نظر رشد و تکامل بسیار ضعیف است، که این امر به دلایل مختلف از جمله انتقال به بهزیستی و خارج شدن از دسترس سیستم بهداشت دانشگاه در ماه های بعدی زندگی، فرزند خواندگی و محرمانه بودن این موضوع و تغییر سرپرست و عدم امکان پیگیری بر اساس کد ملی مادر، یا تغییر احتمالی سرپرستی بدون ثبت رسمی این شیرخواران و تغییر هویت و عدم امکان پیگیری آنان است.
با توجه به کاهش محسوس تعداد موارد قابل پیگیری در ماه های 6 و 12 پس از تولد، امکان استنتاج دقیق و علمی درباره روند رشد و تکامل شیرخواران متولدشده از مادران مصرف کننده مواد مخدر در این بازه های زمانی وجود ندارد .اگرچه شاخص های رشد در بدو تولد نشان دهنده رشد مناسب داخل رحمی در نوزادان مورد مطالعه است، اما عدم تداوم پایش و ارزیابی منظم این گروه مانع از تحلیل روندی و جامع در خصوص پیامدهای میا نمدت و بلندمدت شده است.
با این حال، یافته های غیرمستقیم این پژوهش حاکی از سطح بالای محرومیت اجتماعی، مراقبتی و بهداشتی در میان شیرخواران این گروه از مادران است .انزوا، نبود پیگیری سیستماتیک و فقدان زیرساختهای حمایتی، از مهم ترین موانع پیش روی ارتقای سلامت ورفاه در این قشر آسیب پذیر است.
این مطالعه، هرچند با محدودیتهایی همراه بوده، اما به عنوان یک هشدار جدی برای نظام بهداشت و درمان تلقی می گردد؛ و ضرورتی فوری برای طراحی مداخلات بین رشته ای و اجرای برنامه های توانمندسازی خانواده های در معرض خطر، با هدف تضمین رشد و تکامل بهینه نوزادان متولد از مادران دارای اختلال مصرف مواد مخدر می باشد. در جهت تقویت توصیه های سیاستی پیشنهادات عملی زیر ارائه می گردد: ادغام خدمات بهزیستی با سیستم بهداشتی در بدو تولد، و استفاده از کارکنان بهداشت محلی برای پیگیری فعال شیرخواران.
جدول 1. اطلاعات دموگرافیک و اندکسهای رشد نوزادان مادران معتاد متولد شده در بیمارستانهای دانشگاه ایران.
تولد نوزادان مادران مبتلا به سوء مصزف مواد در تهران و به طور کلی در دنیا شیوع نسبتاً بالایی دارد و این رقم روزبه روز در حال افزایش است (1-3). به نظر می رسد این مساله به ویژه در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران با توجه به حجم ریاد زایمانها و نیز موقعیت بیمارستانها در مناطق کم برخوردار شهر چشمگیر است. روند رشد و تکامل این نوزادان پس از ترخیص از بیمارستان اهمیت زیادی دارد، ولی اغلب مغفول باقی میماند، چراکه به نظر میرسد والدین این شیرخواران پیگیری مناسبی از نظر تغذیه و استفاده از مکملها ندارند. مراجعه اجباری برای واکسیناسیون فرصتی برای پایش وضعیت رشد و تکامل و ارزیابی وضعیت مراقبت و تغذیه این شیرخواران در اختیار میگذارد.
از سویی در بررسی های انجام شده در مطالعات خارج از ایران، نتایج متناقضی در مورد رشد و وزن گیری این شیرخواران گزارش شده است. در تعدادی از مطالعات، عدم وزن گیری مناسب به دلیل مراقبت ناکافی و سوءتغذیه و عدم استفاده مناسب و بجا از مکملهای توصیه شده گزارش شده است، همچنین به دلیل تحریک پذیری سیستم عصبی و اختلال عملکرد اتونوم، این شیرخواران نیازهای متابولیک افزایش یافتهای دارند که منجر به عدم وزن گیری مناسب آنان میگردد. از دیگر سو، برخی مطالعات افزایش وزن گیری به دلیل پلی فاژی و تغذیه بیش از حد نیاز به منظور رفع بیقراری شیرخوار مادر معتاد را گزارش کرده اند (4-8).
لذا با توجه به شیوع بالای تولد نوزادان مادر معتاد در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه ایران، نتایج متناقض مطالعات مشابه خارج از ایران و عدم وجود پیشینه مشابه پژوهش در این موضوع، بر آن شدیم تا طی مطالعه کوهورت تاریخی با کد اخلاق IR.IUMS.REC.1403.920 ، ضمن ارزیابی وضعیت رشد در سال اول پس از تولد، و بررسی اندکسهای رشد (وزن و قد و دور سر) در بدو تولد، ۶ ماهگی و ۱۲ ماهگی بر اساس پرونده های پیگیری در مراکز بهداشت تحت پوشش دانشگاه ایران در شیرخواران مادران معتاد متولد شده در بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه ایران (شهید اکبرآبادی، رسول اکرم، فیروزآبادی) از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ و مقایسه آنها با گروه کنترل، در جهت ارتقای وضعیت موجود، برنامهریزی برای مراقبت دقیقتر و پیگیری بهتر این دسته از بیماران و هدایت آنان در جهت رشد مناسب، گام مثبت و موثری برداریم. برای دسترسی به اطلاعات موردنیاز کد ملی مادران از پرونده های بیمارستانی استخراج شد و بر اساس آن کد ملی نوزاد به دست آمد و اطلاعات مربوط به نوبتهای بعدی مراقبت شیرخوار در مراکز بهداشت (نوبت ۶ و ۱۲ ماه) از جمله اندکسهای رشد از سامانه سینا در وزارت بهداشت استخراج شد. دسترسی به سامانه با هماهنگی معاونت محترم بهداشتی دانشگاه و معاون اجرایی ایشان برای مجریان امکانپذیر شد.
نتایج حاصل از این بررسی شگفتانگیز بود.
در مجموع در سه بیمارستان مورد مطالعه، 263 نوزاد مادر معتاد بر اساس خوداظهاری و بررسی پرونده های بالینی شناسایی شدند که اطلاعات مربوط به نوزادان در بدو تولد در جدول 1 گنجانده شده است. مقادیر وزن و قد و دور سر در بدو تولد در محدوده نرمال مورد انتظار قرار داشتند که این امر نشا ندهنده رشد داخل رحمی مناسب این دسته نوزادان بود.
مهمترین یافته مطالعه از دید ما این نکته بود که در پیگیری 6 و 12 ماهگی این شیرخواران در مراکز بهداشت، تنها به اطلاعات دو شیرخوار از مجموع 263 مورد دسترسی پیدا شد.
شایعترین علت عدم امکان پیگیری به عدم ثبت شماره صحیح تلفن مادران برمیگردد. ولیکن، به طور کلی عدم امکان پیگیری کودکان به ترکیبی از عوامل شامل عدم ثبت خانوار در سامانه به علت تک والد بودن شیرخوار (67 مورد)، مادر فاقد هویت (28مورد)، تکمیل نشدن سوابق مراقبتی (13 مورد)، مشکلات سامانه (14 مورد)، تلفنهای اشتباه یا بدون ثبت در سیستم یا عدم پاسخگویی (139 مورد) ارتباط مییابد.
نتایج حاصل از این مطالعه روشن کرد که علیرغم تعداد بالای نوزادان مادر معتاد در بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه ایران، متاسفانه امکان پیگیری در ماههای بعدی از نظر رشد و تکامل بسیار ضعیف است، که این امر به دلایل مختلف از جمله انتقال به بهزیستی و خارج شدن از دسترس سیستم بهداشت دانشگاه در ماه های بعدی زندگی، فرزند خواندگی و محرمانه بودن این موضوع و تغییر سرپرست و عدم امکان پیگیری بر اساس کد ملی مادر، یا تغییر احتمالی سرپرستی بدون ثبت رسمی این شیرخواران و تغییر هویت و عدم امکان پیگیری آنان است.
با توجه به کاهش محسوس تعداد موارد قابل پیگیری در ماه های 6 و 12 پس از تولد، امکان استنتاج دقیق و علمی درباره روند رشد و تکامل شیرخواران متولدشده از مادران مصرف کننده مواد مخدر در این بازه های زمانی وجود ندارد .اگرچه شاخص های رشد در بدو تولد نشان دهنده رشد مناسب داخل رحمی در نوزادان مورد مطالعه است، اما عدم تداوم پایش و ارزیابی منظم این گروه مانع از تحلیل روندی و جامع در خصوص پیامدهای میا نمدت و بلندمدت شده است.
با این حال، یافته های غیرمستقیم این پژوهش حاکی از سطح بالای محرومیت اجتماعی، مراقبتی و بهداشتی در میان شیرخواران این گروه از مادران است .انزوا، نبود پیگیری سیستماتیک و فقدان زیرساختهای حمایتی، از مهم ترین موانع پیش روی ارتقای سلامت ورفاه در این قشر آسیب پذیر است.
این مطالعه، هرچند با محدودیتهایی همراه بوده، اما به عنوان یک هشدار جدی برای نظام بهداشت و درمان تلقی می گردد؛ و ضرورتی فوری برای طراحی مداخلات بین رشته ای و اجرای برنامه های توانمندسازی خانواده های در معرض خطر، با هدف تضمین رشد و تکامل بهینه نوزادان متولد از مادران دارای اختلال مصرف مواد مخدر می باشد. در جهت تقویت توصیه های سیاستی پیشنهادات عملی زیر ارائه می گردد: ادغام خدمات بهزیستی با سیستم بهداشتی در بدو تولد، و استفاده از کارکنان بهداشت محلی برای پیگیری فعال شیرخواران.
جدول 1. اطلاعات دموگرافیک و اندکسهای رشد نوزادان مادران معتاد متولد شده در بیمارستانهای دانشگاه ایران.
| متغیر | مقادیر | |
| جنسیت | دختر پسر نامشخص |
108 117 38 |
| بیمارستان محل تولد | اکبرآبادی فیروزآبادی رسول اکرم |
124 106 33 |
| تابعیت | ایرانی اتباع |
228 35 |
| وزن تولد (گرم) | 650 ± 2907 | |
| قد تولد (سانتیمتر) | 5/4 ± 5/46 | |
| دور سر تولد (سانتیمتر) | 5/2 ± 88/32 | |
نوع مطالعه: نامه به سردبیر |
موضوع مقاله:
بیماریهای اطفال
ارسال پیام به نویسنده مسئول