مجله علوم پزشکی رازی

    زمینه و هدف: نوزادان از جمله گروه‌هایی هستند که بیش‌ترین احتمال دریافت فرآورده‌های خونی را در حین بستری در بیمارستان دارند. با توجه به عوارض متعدد ناشی از ترانسفوزیون‌ها و اختلالات سیستم ایمنی نوزادان، احتمال بروز عوارض ترانسفوزیون، با دفعات تزریق فرآورده‌ها ارتباط مستقیم نشان می‌دهد. در اغلب کشورهای دنیا از روشهای مختلفی جهت کاهش تعداد دفعات تزریق خون و کاهش تماس با دهنده‌های متعدد استفاده شده است که از آن جمله، استفاده از روش کیسه‌های اقماری، استفاده از اریتروپویتین نو ترکیب و تغییر پروتکل‌های مصرف خون می‌باشد. از آنجایی که در کشور ما استفاده از روش کیسه‌های اقماری در دسترس نمی‌باشد و اطلاعاتی در مورد تعداد دفعات تزریق فرآورده‌های خونی به نوزادان نارس در اختیار نبود، سعی شد تا دفعات تزریق انواع فرآورده‌های خونی، حجم خون تزریق شده به نوزادان نارس و تماس نوزاد با دهنده‌های مختلف در طی مدت بستری در بیمارستان بررسی شود. روش بررسی: در یک مطالعه گذشته‌نگر، با مطالعه پرونده‌های نوزادان بستری شده در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص)، در طی سالهای 81-1379 دفعات، حجم و نوع فرآورده‌های خونی تزریق شده به نوزادان نارس بستری شده، بررسی گردید. همچنین تعداد دفعات تماس نوزادان نارس با دهنده‌های خون مشخص گردید. یافته‌ها: در طی این مدت، جمعاً 144 نوزاد کمتر از 37 هفته حاملگی بستری شدند که به 65 نوزاد(45%) حداقل یک نوبت فرآورده خونی تجویز شده بود. میانگین تعداد دفعات تجویز انواع فرآورده‌های خونی در این مطالعه، 2/1 بار به ازای هر نوزاد و دامنه آن در حدود 16-0 بار متغیر بوده است. 37 نوزاد(26%) بیش از یک نوبت تزریق خون داشته‌اند. ارتباط معنی‌داری بین سن حاملگی و وزن هنگام تولد با تعداد دفعات تزریق فرآورده‌ها مشاهده گشت. بطوری که از میان 68 نوزاد با وزن تولد 1500 گرم یا کمتر، به 47 نوزاد حداقل یک نوبت خون تجویز شده بود(69%)، اما از میان 32 نوزادی که وزن بیش از 2 کیلوگرم داشتند، به 3 نوزاد(9%) خون یا پلاسما داده شده بود(01/0=p). همچنین 68% نوزادان کمتر از 30 هفته، 41% نوزادان 34-31 هفته و 16% نوزادان با سن حاملگی بیش از 34 هفته دریافت خون داشتند(03/0=p). در این مطالعه ارتباطی بین جنس نوزاد، علت و مدت بستری در بیمارستان و دریافت اریتروپویتین نو ترکیب با دریافت فرآورده‌ها مشاهده نشد. نتیجه‌گیری: با توجه به مصرف زیاد فرآورده‌های خونی در بخشهای مراقبت ویژه نوزادان(در مطالعه حاضر 45% نوزادان حداقل یک نوبت دریافت خون داشتند) و ارتباط بین دریافت خون و سن حاملگی کم و وزن کم هنگام تولد، یافتن راه حل‌هایی جهت کاستن از دفعات تزریق خون و کم کردن تعداد دفعات تماس نوزادان با دهنده‌های مختلف خون(از جمله استفاده از کیسه‌های کوچک‌تر خون که از خون یک فرد دهنده جدا شده باشند) ضروری می‌باشد. از طرفی با توجه به نیاز نوزادان به حجم خون کم در هنگام تجویز فرآورده‌های خونی(اغلب 50-10 میلی‌لیتر در هر نوبت تزریق)، قسمت زیادی از فرآورده‌های درخواست شده، دور ریخته می‌شوند که در این مطالعه مشاهده شد که فقط 4/3% از گلبولهای قرمز متراکم و 5/5% حجم پلاسمای تازه منجمد شده، استفاده شده و بقیه آنها غیرقابل مصرف بوده‌اند که با توجه به ارزش حیاتی خون، یافتن راه‌کارهایی در جهت استفاده بهینه از خون، ضروری می‌باشد.