مجله علوم پزشکی رازی

   زمینه و هدف: کیست‌های فکی، ضایعات ناشایعی می‌باشند که گاهی رفتار تهاجمی داشته و به اندازه بزرگی می‌رسند. برای تشخیص قطعی، داشتن اطلاعات کلینیکی، رادیولوژیکی و نمای پاتولوژیکی ضروری است. به علت مشابهت فراوان شرح حال، علایم بالینی و نمای رادیولوژیکی، تمایز آنها بر اساس هریک از این یافته‌ها، به تنهایی غیرممکن است. در ایران اطلاعات قابل توجهی درباره شیوع نسبی کیست‌های فکی موجود نیست. هدف این مطالعه تعیین وفور این ضایعات و ارتباط یافته‌های کلینیکی، رادیولوژیکی و پاتولوژیکی با یکدیگر در نمونه بیماران مراجعه کننده به بیمارستان حضرت فاطمه زهرا(س) ومقایسه یافته‌ها با نتایج سایر بررسی‌ها می‌باشد. روش بررسی: این مطالعه از نوع بررسی توصیفی است و از روش آسان برای نمونه‌گیری استفاده شد. نتایج با نرم افزار (version 10)SPSS آنالیز شدنــد. فایـل پاتولــوژی بخش آسیب‌شناســی بیمارستان حضرت فاطمه زهرا(س) بین سالهای 82-1372 مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات کلینیکی بیمارانی که نمونه آنها تحت عنوان کیست فکی به بخش پاتولوژی فرستاده شده بود، لیست گردید. لامهای H&E(Haemotoxylin and eosin) مربوطه، مورد بازبینی قرار گرفتند و ثبت یافته‌ها بر اساس آخرین تقسیم‌بندی WHO در این زمینه انجام شد. یافته‌ها: از بین 64 مورد کیست فکی، 5/62% مرد بودند و ترتیب شیوع به شرح ذیل بود: املوبلاستوما(4/34%)، Dentigerous cyst(20%)، ادنتوژنیک کراتوکیست(2/17%)، رادیکولار کیست(9/10%)، گرانولومای سلول ژانت(8/7%)، کیست انوریسمال استخوان و میگزومای ادنتوژنیک(هر کدام 1/3%) و ادنتومای املوبلاستیک و فیبرومای املوبلاستیک(هر کدام یک مورد: 6/1%). املوبلاستوما در مردها، شایع‌تر(59%)و ناحیه درگیری، بیش‌تر قسمت خلفی مندیبول بود. Dentigerous cyst در 3/92% موارد، مردها را مبتلا نموده و محدوده سنی آن، 55-8 سال بود و ناحیه مولار مندیبول، شایع‌ترین ناحیه درگیری بود. ادنتوژنیک کراتوکیست درمردها، شایع‌تر(90%)و ناحیه خلفی تنه مندیبول، اصلی‌ترین محل درگیری بود و در بین دهه اول تا هشتم زندگی دیده شد. کیست رادیکولر در 57% موارد، زنان را مبتلا نموده بود و در قسمت دندان‌های قدامی یا خلفی مندیبول در دهه چهارم زندگی ایجاد شده‌ بود. گرانولومای ژانت سل در اکثریت موارد در قسمت قدامی نسبت به ناحیه مولار مندیبول دیده شد که در خانم‌ها، شایع‌تر(60%) بود و بیش‌تر در دهه سوم زندگی دیده شد. نتیجه‌گیری: بیش از 80% کیست‌های فکی در این مطالعه را ضایعات تهاجمــی تشکیــل می‌دادند(املوبلاستوما، Dentigerous cyst، کراتوکیست، ژانت سل گرانولوما و ادنتوژنیک میگزوما که در گروه کیست‌ها و تومورهای ادنتوژنیک و ضایعات مزانشیمی قرار می‌گیرند)؛ لذا این یافته دلالت بر شیوع بیش‌تر ضایعات تهاجمی نسبت به مطالعات مشابه دارد. بررسی حاضر بیانگر نیاز مبرم تشخیص دقیق و بموقع نوع کیست فکی به منظور شروع روش صحیح درمان(جراحی)، پیشگیری از عود و جلوگیری از تخریب وسیع بافتی می‌باشد.