زمینه و هدف: نیتریک اکساید یکی از ده مولکول کوچک لیپوفیلی است که توسط آنزیم نیتریک اکساید سنتاز (NOS=Nitric oxide synthasis) از اسید آمینه L-Arginine، O2 و NADPH(Reduced form of Nicotinamide-adenine-dinucleotide phosphate) سنتز می‌شود. نیتریک اکساید(NO=Nitric oxide) دارای فعالیت‌های گسترده بیولوژیکی در سیستم‌های مختلف می‌باشد، به عنوان مثال در سیستم ایمنی، هم نقش محافظتی و هم نقش سیتوتوکسیک دارد و در سیستم قلبی ـ عروقی به عنوان یک میانجی فیزیولوژیک و کنترل تونیسیته عروق نقش مهمی دارد. یکی از ایزوفرم‌های آنزیم NOS بنام iNOS(Inducible NOS) توسط محرکهای مختلفی از جمله لیپوپلی‌ساکارید(LPS=Lipopolysaccharides) که بخشی از غشای باکتری‌های گرم منفی است، تحریک شده که در نهایت منجر به تولید NO در مدت زمان طولانی می‌شود. از آنجایی که هر دو مولکول گلوکز و نیتریک اکساید در سیستم بیولوژیک دارای اهمیت هستند، در مطالعه حاضر سعی شد تا اثر لیپوپلی ساکارید بر میزان تولید NO و گلوکز در سرم خون موش صحرایی(رت) نژاد SD(Sprague Dawley) بررسی شود. روش بررسی: در این مطالعه تعداد 50 عدد رت نر نژاد SD دارای وزن متوسط 250 تا 300 گرم انتخاب شدند. رتها در پنچ گروه ده‌تایی تقسیم شدند؛ گروه‌های یک تا 3 به ترتیب 2/0، 4/0 و 8/0 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن لیپوپلی ساکارید از طریق تزریق داخل صفاقی دریافت کردند و گروه چهارم 8/0 میلی‌لیتر سالین به ازای هر کیلوگرم از وزن به صورت تزریق داخل صفاقی دریافت کردند و به گروه پنجم هیچ ماده‌ای تزریق نشد. پس از گذشت 24 ساعت از زمان تزریق، نمونه‌های خونی، جمع‌آوری و سرمها جدا شدند و سپس مقدار نیتریک اکساید، به روش گریس (Griess) و مقدار گلوکز، به روش کالیمتری اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج این مطالعه نشان داد که با افزایش غلظت LPS، مقدار نیتریک اکساید تولید شده در گروههای 1، 2و3 نسبت به گروه‌های کنترل، افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته که بیش‌ترین مقدار آن مربوط به گروه 3 بوده است(05/0P<) و همچنین غلظت گلوکز نیز همگام با افزایش تزریق LPS در گروه‌های 1، 2و 3، افزایش نشان داد؛ بطوری که در گروه 3 افزایش قابل ملاحظه‌ای در مقایسه با گروه کنترل داشت(05/0P<). نتیجه‌گیری: بنابراین به نظر می‌رسد که LPS موجب تحریک ایزو آنزیم iNOS و تولید NO شده، که افزایش نیتریک اکساید وابسته به دوز LPS بوده و افزایش NO، متعاقباً موجب افزایش گلوکز گردیده است.