زمینه و هدف: راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و تکانشگری از عوامل تأثیرگذار در اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی هستند. هدف از پژوهش حاضر مقایسه راهبردهای انطباقی و غیرانطباقی تنظیم شناختی هیجان و تکانشگری و ابعاد آن؛ حرکتی، شناختی و بی برنامگی در نوجوانان پسر مبتلا به نارسایی توجه/بیش فعالی و بهنجار بود.

روش کار: روش پژوهش از نوع پس رویدادی (علی- مقایسه­ای) و جامعه آماری این پژوهش همه دانش آموزان پسر مقطع دبیرستان شهرستان آمل بودند. نمونه پژوهش شامل 40 نفر (20 نفر مبتلا به نارسایی توجه/بیش فعالی و 20 نفر بهنجار) بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس خودگزارشی مشکلات رفتاری نوجوانان Achenbach (YSR)، پرسشنامه راهبردهای تنظیم شناختی هیجان Garnefski & Kraaij  ، تکانشگری Barrat و مصاحبه بالینی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف، آزمون t برای دو گروه مستقل و تحلیل واریانس چند متغیری استفاده شد.

یافته‌ها: میانگین سنی نوجوانان مبتلا به نارسایی توجه/بیش فعالی 60/0 ± 05/15 و بهنجار 71/0±10/15 سال بود. نتایج نشان داد که میانگین نمرات راهبردهای غیرانطباقی تنظیم شناختی هیجان (بیش فعال: 65/17±95/4، عادی: 35/14±45/4)، نمره کلی تکانشگری (بیش فعال: 20/69±04/11، عادی: 80/56±10/8)، تکانشگری حرکتی (بیش فعال: 65/22±22/4، عادی: 15/18±97/3)، تکانشگری شناختی (بیش فعال: 15/21±43/3، عادی: 05/18±30/2) و بی برنامگی (بیش فعال:40/25±90/6، عادی: 05/21±85/4) در نوجوانان مبتلا به نارسایی توجه/بیش فعالی به طور معناداری (05/0>P) بیشتر از نوجوانان عادی است، همچنین بین نمرات دو گروه در راهبردهای انطباقی تنطیم شناختی هیجان (بیش فعال: 40/24±42/7، عادی: 90/24±78/4) تفاوت معناداری مشاهده نشد (05/0<P).

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که نوجوانان مبتلا به نارسایی توجه/بیش فعالی در مقایسه با نوجوانان عادی بیشتر از راهبردهای غیرانطباقی تنظیم شناختی هیجان و تکانشگری استفاده می کنند.