زمینه و هدف : برآورد دقیق هزینه‌های پزشکی یکی از اهداف سیاست‌گزاران مراقبت‌های بهداشتی است. با توجه به ویژگی‌ داده‌های مطالعات بهداشتی و پیچیدگی تحلیل آن‌ها، استفاده از مدل‌های معمولی مناسب نیست. این مطالعه با هدف برآورد میانگین هزینه‌ی اختلالات دستگاه گوارش و بررسی برخی از عوامل تاثیرگذار بر آن با استفاده از رگرسیون پارامتری دوبخشی صورت گرفته است.

  روش کار: طی سال‌های 85-86 اطلاعات مربوط به 1907 فرد مبتلا به بیماری‌های عملکردی دستگاه گوارش در مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران به صورت مقطعی گذشته‌نگر جمع‌آوری گردید. برای مدل‌بندی هزینه‌ی بیماری‌های عملکردی دستگاه گوارش، مدل دو بخشی استفاده شد. به‌این ‌صورت که در بخش اول مدل، روی هزینه‌های دو حالتی [صفر و غیر صفر] رگرسیون لوجستیک و در بخش دوم روی هزینه‌های غیر صفر رگرسیون خطی چند متغیره برازش داده شد و تاثیر متغیرهای فردی، میزان توانایی انجام کار، دفعات مراجعه به پزشک، تعداد آزمون‌های تشخیصی، بیمه، تعداد روزهای غیبت از کار یا کاهش کارایی و بستری در بیمارستان بر هزینه سنجیده شد.

  یافته‌ها: هزینه‌ی بیماری‌های دستگاه گوارش 93/75 دلار با انحراف معیار 29/122 دلار، حداقل 89/2 و حداکثر 32/1394 دلار برآورد شد. درحالی‌که میانگین هزینه‌ی واقعی در نمونه‌ی مورد نظر 35/78 دلار با انحراف معیار 36/222، حداقل و حداکثر صفر و 81/5183 دلار بوده است. نتایج حاصل از مدل دو بخشی نشان داد، برخی متغیرهای فردی، تعداد روزهای غیبت از کار یا کاهش کارایی و دفعات مراجعه به پزشک در داشتن هزینه و متغیرهای تعداد روزهای غیبت از کار یا کاهش کارایی، دفعات مراجعه به پزشک و بستری در بیمارستان روی هزینه‌های غیر صفر تاثیرگذار است.

  نتیجه گیری: هزینه‌ی برآورد شده از این روش به مقدار واقعی نزدیک است. با توجه به پایین‌تر بودن انحراف معیار برآوردهای مدل نسبت به مقادیر واقعی، برآوردهای حاصل از این مدل از دقت بالایی برخوردار هستند. به علاوه این مدل در حداکثر ساختن هزینه‌های صفر که یکی از اهداف ما بوده است، خوب عمل کرده است.