Razi Journal of Medical Sciences
مجله علوم پزشکی رازی
RJMS
Medical Sciences
http://rjms.iums.ac.ir
39
journal39
2228-7043
2228-7051
en
jalali
1393
10
1
gregorian
2015
1
1
21
127
online
1
fulltext
fa
اثربخشی مداخله آموزشی بر تغذیه انحصاری با شیر مادر در زنان نخستزا: کاربرد نظریه رفتار برنامهریزی شده
Effectiveness of educational intervention on exclusive breast feeding in primipara women: application of planned behavior theory
آموزش بهداشت
Educational Health
پژوهشي
Research
<font face="Times New Roman" size="3"> </font><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt text-align: justify unicode-bidi: embed direction: rtl tab-stops: 295.8pt" dir="rtl"><b><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA">زمینه و هدف:</span></b><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"> شیردهی به علت ارتباط نزدیکی که با سلامت نوزاد دارد، روشی توصیه شده جهت
تغذیه شیرخوار می باشد. با این حال، بسیاری از زنان یا مایل به شیردهی نیستند و یا
آنهایی که شیردهی را آغاز می کنند، نمی توانند استاندارد های مورد نظر را در طول
شیردهی اتخاذ نمایند. به منظور بررسی و تشریح عوامل تاثیرگذار بر شیردهی مادران
نیازمند استفاده از نظریه هستیم. یکی از نظریه های پرکابرد <font face="B Nazanin"><span style="mso-spacerun: yes"><font size="3"> </font></span>نظریه رفتار برنامه ریزی شده است. هدف مطالعه
حاضر بررسی اثربخشی مداخله آموزشی با کاربرد نظریه رفتار برنامهریزی شده در تداوم
تغذیه با شیر مادر در زنان نخست زا در شهر تنکابن است.<o:p /></font></span></p><font face="Times New Roman" size="3"> </font><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt text-align: justify unicode-bidi: embed direction: rtl text-autospace: tab-stops: 380.4pt mso-layout-grid-align: none" dir="rtl"><b><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA">روش کار:</span></b><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"> این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی شاهددار
تصادفی است که بر روی 110 نفر از مادران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر
تنکابن انجام شد. این مادران نخست زا در ماه های هفتم و هشتم بارداری<font face="B Nazanin"><span style="mso-spacerun: yes"><font size="3"> </font></span>با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی از 2 مرکز
از بین مراکز بهداشتی درمانی مرکزی شهر تنکابن انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه </font></span><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Mitra" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA">کنترل</span><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"> و آزمون قرار گرفتند. ابزار گردآوری دادهها
یک پرسشنامه محقق ساخته بود که</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="FA" style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-font-family: "B Nazanin" mso-bidi-language: FA" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><font face="Times New Roman"> </font></span><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA">از دو قسمت سوالات دموگرافیک<font face="B Nazanin"><span style="mso-spacerun: yes"><font size="3"> </font></span>و سازه
های نظریه رفتار برنامه ریزی شده شامل آگاهی، نگرش، هنجار انتزاعی، خودکارآمدی،
قصد و رفتار بودند. روایی صوری و محتوایی سوالات توسط پانل خبرگان تعیین شد و ضریب
آلفای کرونباخ و ضریب آزمون بازآزمون نیز توافق درونی و پایایی سوالات را تایید
کرد. به مادران گروه تجربی آموزش هایی بر اساس سازههای نظریه رفتار برنامه</font></span><span style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-font-family: "B Nazanin" mso-bidi-language: FA" dir="ltr"><font face="Times New Roman"></font></span><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA">ریزی شده درباره </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">چگونگی</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">تغذیه</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">صحیح</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">شیرخوار</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">با</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">شیر</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">مادر، فواید</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">تغذیه</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">انحصاری</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">با</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">شیرمادر،</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">خصوصیات</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">تغذیهای نوزادان</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">کم</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">وزن،</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">دفعات</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">و</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">طول</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">مدت</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">شیردهی و نحوه ذخیره</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">نمودن</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">شیرمادر</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">در</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">مادران</span><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: BMitra font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra mso-bidi-font-family: "B Nazanin"" dir="ltr"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-ascii-font-family: BMitra">شاغل</span><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"> صورت پذیرفت. دادهها
در 2 مقطع زمانی 2 ماه قبل از زایمان و 4 ماه پس از زایمان به هنگام مراجعه به
مرکز بهداشتی درمانی گردآوری شد. به منظور آنالیز دادهها از آزمونهای کای
اسکوئر، تی زوجی و مستقل و آنالیز واریانس دو طرفه استفاده شد. سطح معناداری 95/0
در نظر گرفته شد. <o:p /></span></p><font face="Times New Roman" size="3"> </font><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt text-align: justify unicode-bidi: embed direction: rtl tab-stops: 295.8pt" dir="rtl"><b><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA">یافته ها:</span></b><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"> میانگین سن مادران شرکت کننده در این مطالعه در گروه آزمون و کنترل به ترتیب 21/2
</span><span lang="FA" style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"><font face="Times New Roman">±</font></span><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"> 84/23 و 83/2 </span><span lang="FA" style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"><font face="Times New Roman">±</font></span><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"> 59/23 سال بود. به ترتیب 60 درصد (33نفر) و 64/63 درصد (35نفر) از مادران
گروه های آزمون و کنترل وضعیت اقتصادی متوسط داشتند. که قبل از اجرای برنامه
آموزشی بین دو گروه آزمون و کنترل از نظر سازههای نظریه رفتار برنامهریزی شده
تفاوت آماری معناداری وجود نداشت (05/0</span><font face="Times New Roman"><span style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-font-family: "B Nazanin" mso-bidi-language: FA" dir="ltr">p</span><span style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-language: FA" dir="ltr">></span><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span></font><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span>). اما با اجرای مداخله آموزشی بر اساس </span><font face="Times New Roman"><span style="color: black font-size: 10pt mso-bidi-font-family: "B Nazanin" mso-bidi-language: FA" dir="ltr">TPB</span><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span></font><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span>، شاهد افزایش معنادار در نگرش،
هنجار انتزاعی، کنترل رفتاری درک شده، خودکارآمدی، قصد رفتاری (001/0</span><font face="Times New Roman"><span lang="FA" style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-language: FA">></span><span style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-language: FA" dir="ltr">p</span><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span><span lang="FA" style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span>)</span></font><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"> و رفتار (004/0=</span><font face="Times New Roman"><span style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-font-family: "B Nazanin" mso-bidi-language: FA" dir="ltr">p</span><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span></font><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span>)
بودیم این در حالی است که در گروه کنترل تغییر معناداری دیده نشد. رفتار شیردهی در
مقطع زمانی قبل از مداخله آموزشی بین دو گروه تفاوت معناداری نداشت. با اجرای
برنامه آموزشی تغییر معنادار در<font face="B Nazanin"><span style="mso-spacerun: yes"><font size="3"> </font></span>رفتار
شیردهی در گروه آزمون مشاهده گردید به طوری که در گروه آزمون تعداد مادرانی که
اقدام به شیردهی انحصاری کودک خود مینمودند 9/30 درصد (17 نفر) افزایش پیدا کرد
(003/0= </font></span><font face="Times New Roman"><span style="color: black font-size: 11pt mso-bidi-font-family: "B Nazanin" mso-bidi-language: FA" dir="ltr">p</span><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span></font><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"><span dir="rtl"></span><span dir="rtl"></span>). این در حالی است که در گروه کنترل
تغییرات ایجاد شده در وضعیت شیردهی مادران نخست زا معنادار نبود.<o:p /></span></p><font face="Times New Roman" size="3"> </font><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt text-align: justify unicode-bidi: embed direction: rtl text-autospace: tab-stops: 77.4pt mso-layout-grid-align: none" dir="rtl"><b><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA">نتیجهگیری:</span></b><span lang="FA" style="color: black font-family: "B Nazanin" font-size: 11pt mso-bidi-language: FA"> پژوهش حاضر نشان داد که نظریه
رفتار برنامهریزی شده یک نظریه مناسب برای توضیح تاثیر عوامل روانی اجتماعی برای
طراحی و اجرای برنامههای آموزشی با هدف تداوم شیردهی انحصاری با شیر مادر هستند.<b>
<o:p /></b></span></p><font face="Times New Roman" size="3"> </font>
<strong>Background:</strong> Breast-feeding is the recommended method of infant feeding because it is clearly associated with health benefits for infants and their mothers. Yet, many women who initiate breast-feeding fail to meet their own personal goals or recommended standards for duration of breast-feeding. To refine a Theory of Planned Behavior (TPB) based on structural model for explaining variability in breast-feeding intention and duration. This study was aimed to assess the effectiveness of an educational intervention to continue breastfeeding among primiparas in Tonekabon city.
Methods: This is a quasi-experimental study with 110 primiparas who were in their seventh and eighth months of pregnancy referred to two health centers in Tonekabon city. The subjects were randomly selected from health centers in Tonekabon city and assigned to either control (n=55) and experimental group (n=55). The research tool was a self constructed questionnaire with two sections demographic questions and the TBP constructs i.e. knowledge, attitude, subjective norms, intention and breast feeding behavior. Face and content validity was appointed by an expert’s panel. Internal consistency and reliability was confirmed by Cronbach's alpha and test-retest coefficients. Mothers in the experimental group received an educational intervention based on the TBP constructs in terms of how proper feeding infants with breast milk, the benefits of exclusive breast feeding, nutritional characteristics for infants with low birth weight, frequency and duration of breastfeeding and how to store breast milk in mothers who work. The data were collected two months before delivery and four months after delivery. The chi-square, t-test and and two-way ANOVA were used for data analysis. The confidence level was 95%.
Results: the average age of the mothers who participated in the study in experimental and control groups were 23.84 and 23.59, respectively. More than 60% of the mothers were educated until diploma and had an intermediate family income. There were no differences between the groups before educational intervention. The educational intervention resulted in a significant increase in attitude, subjective norm, perceived behavioral control, self-efficacy, behavioral intentions and breast feeding behavior (p<0.001) while there was no significant change in the control group. Breastfeeding behavior had no significant difference between the two groups before the educational intervention. A significant change in feeding behavior was observed in the experimental group once the educational intervention was implemented.
Conclusion: our results indicated that the theory of planned behavior is an appropriate theory to explain the impact of psychosocial factors for the design and implementation of educational programs to increase exclusive breast-feeding among primiparas
نظریه رفتار برنامهریزی شده, رفتار شیردهی, زنان باردار, آموزش.
Theory of planned behavior, Breast-feeding, Pregnant, Primiparas, Education
12
23
http://rjms.iums.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-1619&slc_lang=fa&sid=1
Isa
Mohammadi Zeidi
عیسی
محمدی زیدی
3900319475328460027930
3900319475328460027930
No
Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran
دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران
Amir
Pakpour Hajiagha
امیر
پاکپور حاجی آقا
3900319475328460027931
3900319475328460027931
Yes
Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran
دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران
Banafsheh
Mohammadi Zeidi
بنفشه
محمدی زیدی
3900319475328460027932
3900319475328460027932
No
Tonekabon Azad University
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن